• En önemli değerimizin sağlığımız olduğunu çok güzel hatırlattı.
• Sağlık sistemimizin gücünü görmemizi ve eczanelerimiz dahil tüm sağlık kuruluşlarımızın ve sağlık çalışanlarımızın kıymetini anlamamızı sağladı.
• Hemen herkese sağlık bakanımızın ismini öğretti.
• Her gün ülkemizde ve dünyada salgınla ilgili gelişmeleri yakından takip etmemize yol açtı.
• “Sosyal mesafe” olgusunu öğrenmemizi ve bireysel olarak alabileceğimiz tedbirleri uygulamamızı sağladı.
• Hijyen kavramını iliklerimize kadar hissetmemizi sağladı. El yıkama, kişisel bakım ve genel temizlik konularına çok dikkat etmemiz gerektiğini anladık. Paketlenmiş gıda ürünlerine olan talep gelecekte daha da artacak.
• Öpüşme, tokalaşma ve sarılma gibi kültürel alışkanlıklarımızı yeniden sorgulamamıza sebep oldu. Belki bu alışkanlıklarımızdan vazgeçmemize bile yol açabilir.
• Evde zaman geçirmeyi, hatta evde spor yapmayı öğretti. Eşler ve çocuklar uzun zamandır kesintisiz hiç bu kadar bir arada olmamıştı. Ertelenen işler, okunmayan kitaplar, seyredilmeyen filmler gündeme geldi.
• Karşılıklı görüşemesek de sosyalleşmeye önem vermemizi sağladı. Daha fazla vaktimiz olduğu için daha fazla kişiyi arar, sosyal medyayı daha fazla kullanır olduk.
• İnternetin önemini bir defa daha anlamamızı sağladı. Online çalışan servisler hayatımıza çok büyük ölçüde yardımcı oldular. İnternet bazlı iş modelleri daha da gelişecek.
• Bu şartlarda bile günlerin hızlı geçtiğini ve zamanımızın değerini daha iyi bilmemiz gerektiğini bir defa daha öğretti.
• Birçok alanda evden çalışabileceğini gösterdi. Gelecekte çok daha yaygın bir şekilde mekandan bağımsız iş modelleri gündeme gelebilir.
• Okulların ve kreşlerin önemini hissettirdi. Online eğitim okullardaki hissiyatı ve arzu edilen sosyal ortamı yaşatamadı öğrencilere. Öğrencilerin bu süreçte sosyalleşmeleri eksik kaldı.
• En büyük kötülüğü 20 yaş altı ve 65 yaş üstü vatandaşlarımıza yaptı.
• Berberlerimizin ve kuaförlerimizin önemini hatırlattı.
• Market personellerini, fırıncıları, eczane çalışanlarını, kuryeleri, kargo elemanlarını, postacılarımızı, çiftçilerimizi, polislerimizi, jandarmalarımızı ve her sektördeki tedarik zinciri çalışanlarını fazlasıyla yordu. Geçici işlerde yevmiyeli çalışanlara ise acımasız davrandı. Dar gelirli vatandaşlarımıza büyük darbe vurdu.
• AVM’siz de hayatımızın devam edebileceğini gösterdi bize, ama yine de bunlara özlem duyanların olduğuna eminim.
• Seyahat etmezsek ölmeyeceğimizi, ama seyahat özgürlüğünün çok güzel bir şey olduğunu bize gösterdi. Önümüzdeki süreçte odağında sağlık tehditlerine karşı yapılması gerekenler bulunan çok kapsamlı seyahat uygulamaları ile tanışacağız. Seyahat etmek eskisi gibi kolay olmayacak.
• Toplu ulaşım kavramlarını ve standartlarını kökten değiştirdi. Bu konudaki ekonomik öncelikli yaklaşımlar yerini muhtemelen sağlık öncelikli yaklaşımlara bırakacak. Otobüs ve trenlerdeki üst üste insan yığınlarına artık eskiden olduğu gibi göz yumulmayacak. Mecburiyet karşısında çoğu ülke daha medeni ancak daha yüksek maliyetli ulaşım standartlarına kavuşacak.
• Futbol maçları başta olmak üzere meğer spor müsabakaları olmaksızın da yaşanıyormuş, ama aslında hayatın da ne kadar renkli bir kısmıymış. Seyircisiz maçlar herkese çok sıkıcı geliyor, hiç tat vermiyor!
• Havacılık gibi son yılların en parlayan sektörünü yerle bir etti. Turizm de çok büyük darbe alacak gibi gözüküyor. Koltuk mesafesi çok sıkışık olan ekonomik uçuşlar devam eder mi etmez mi yaşayıp göreceğiz.
• Bütün ülkelerin ekonomilerine telafisi imkansız ciddi yükler getirdi. Yeni işsizler ordusu yarattı. Buna tepki olarak kısa vadeli tedbirler gündeme geldi ve muhtemelen karşılığında kaynak olmadan bol miktarda taze para basılacak gibi duruyor.
• Süper güç diye anılan bazı ülkelerin aslında sağlıkta çok da iyi olmadıklarını ve strateji hataları yapabileceklerini de gösterdi. Toplumlar özellikle sağlık konuları başta olmak üzere birçok konuda daha fazla talepkar olacaklar.
• Tüm insanlığın aynı tehditle karşı karşıya bulunması bir taraftan birleştirici bir etkiye sahip olurken diğer taraftan Avrupa Birliği gibi gelişmiş toplulukların konu kendi vatandaşlarının sağlığı olduğunda nasıl da kuruluş felsefelerine aykırı bir bencillik içerisine girebileceklerini hatta sınırlarını dahi birbirlerine kapatabileceklerini gösterdi.

Bu virüsün ülkemizde ve dünyamızda yarattığı etkileri sağlık, sosyal, siyasi ve ekonomik anlamda özetlemeye çalıştım. Bu virüse karşı yürütülen savaşın yakın zamanda kazanılacağını düşünüyorum. Virüs hala bize bulaşmadıysa, önce şükredelim ve önlemlerimizi asla gevşetmeyelim. Virüsün yukarıda saydığım etkileri farklı süreler içinde giderilebilir, ama unutmayalım ki ölümüne neden olduğu on binlerce insan geri gelmeyecek ve hiçbir şey eskiden olduğu gibi olmayacak. Umarım tüm insanlık gereken dersi çıkartır ve zayıf hafızalı davranmaz, dünya bir daha böyle bir tehditle karşı karşıya kalmaz.

Sağlıklı günler dilerim.

2019 Aralık ayında Gaziantep’te dört gün geçirdim. Gitmeden önce dersimi çalıştığım için günlerim çok verimli geçti, bol bol gezdim, güzel yemekler ve tatlılar yedim. Gaziantep izlenimlerimi sizlerle paylaşmak istedim.

Tüm şehirlerimiz gibi Gaziantep te son yıllarda çok büyümüş ve gelişmiş. Bu gelişmenin bir kısmı göze çok hoş gelmeyen ama nispeten planlı büyük yapılardan, bir kısmı da çarpık şehirleşmeden meydana gelmiş. Biraz hava kirliliği, biraz da Suriyeli mülteciler sorununu da gözledim. Bunlara rağmen Gaziantep Büyükşehir Belediyesi şehri güzelleştirmek, ulaşımı kolaylaştırmak, sanayinin yanı sıra kültürel unsurların ve doğal güzelliklerin de görülebilir olmasını sağlamak için birçok başarılı çalışmalar yapmış. Çok sayıda kişi veya kurumla işbirliği yaparak şehre değişik zenginlikler kazandırmış, parklar yapmaya ağırlık vermiş. Şehri gezdiğinizde bu çabalar fazlasıyla fark edilebiliyor.

Gaziantep için bir ‘müzeler şehri’ diyebilirsiniz. En önemli müze hiç kuşkusuz Zeugma Mozaik Müzesi. 3 katta 7000 metrekarelik sergi alanlarında Zeugma Antik Kenti’nden çıkarılan sayısız mozaik eser var. Bu eserlerin en meşhuru ise ‘Çingene Kız Mozaiği’. Gaziantep 15 Temmuz Demokrasi Müzesi, Gaziantep Zooloji ve Doğa Müzesi, Emine Göğüş Gaziantep Mutfak Müzesi, Bayazhan Gaziantep Kent Müzesi, Gaziantep Kalesi ve kale içindeki Gaziantep Savunması ve Kahramanlık Panoraması Müzesi, Cam Eserler Müzesi, Gaziantep Oyun ve Oyuncak Müzesi, Atatürk Anı Müzesi, Ali İhsan Göğüş Müzesi ve Gaziantep Araştırmaları Merkezi, Milli Mücadele (Savaş) Müzesi, Hamam Müzesi, Fıstık Müzesi, Gaziantep Gezegenevi ve Bilim Merkezi, Gaziantep Arkeoloji Müzesi, Hasan Süzer Etnoğrafya Müzesi’de diğer müzeler. Bu müzelerin hemen hepsi şehrin merkezine yani tarihi Gaziantep evlerinin olduğu yerlere yakın veya bizzat o evlerden dönüştürülmüş. Bir çoğu ‘Kültür Yolu’ adı verilen güzergah üzerinde ve çoğuna yaya olarak ulaşmak mümkün. Kültür yolu üzerinde ayrıca Gaziantep ve yöresindeki tüm el sanatları ve gıda ürünlerini görebileceğiniz Zincirli Bedesten Çarşısı, Millet Hanı, Gümrük Hanı, Bakırcılar Çarşısı ve Almacı Pazarı bulunmakta.

Gelelim yemeklere. Gaziantep mutfağı sadece lahmacun, kebap ve baklavadan oluşmuyor. Taze sebzelerden ve çeşitli tahıllardan yapılan sulu yemekler ve değişik tatlılar sunan restaurantlarda var. Lahmacun, kebap ve baklava denince sayabileceğim yerler şunlar: Kebapçı İmam Çağdaş, Kebapçı Halil Usta, Metanet Lokantası (Burası Beyran çorbasıyla da meşhur), Ciğerci Ali Haydar, Çulçuoğlu Kebap. Ayrıca tatlıcılardan Koçak Baklava ve Katmerci Zekeriya Usta oldukça meşhur noktalar. Buralarda künefe de yiyebilirsiniz. Sulu yemek yiyebileceğiniz mekanlar olarak Mutfak Sanatları Merkezi ve Yesemek Lokantası’nı önerebilirim. Ayrıca Bayazhan ve Hışvahan isimli restaurantlar hem mekan olarak çok modern ve güzeller hem de menü olarak kebap ve sulu yemekleri birlikte bulunduruyorlar. Bu arada Gaziantep 2015’te dünya çapında sekiz gastronomi şehrinden biri olarak seçilmiş ve aynı kuruluşun düzenli takibine girmiş. Bu da Türkiye için bir gurur kaynağı olmalı ve bu mutfak mutlaka korunmalı ve geliştirilmeli.

Şimdi de size kahve içmek için üç yer önereceğim. İlki Tahmis Kahvesi. Karşılıklı iki yeri var. Biri kapalı, diğeri ise açık alanlı, yarı kapalı sayılabilir. Menengiç kahvesi yapıyorlar. Menengiç yabani fıstık, yani aşılanmamış fıstık demek. Kahvenizin yanında ayrıca menegiçi küçük tabaklarda çerez olarak ta sunuluyor. İkincisi Kahveci Seddar Bey. Tarihi Gümrük Hanı’nın içinde olan bu yerde fincanda pişen çift renk ve çift tatta Osmanlı Dibek kahvesini yudumlayabilirsiniz. Her iki kahve de değişik lezzetlere sahip. Üçüncü mekan ise aslında çok ilginç bir yer. İsmi Gramofhan. Burası aslında bir antikacı mağazası. İçeride sedir ağacı kokusunu derinden hissediyor, antika pikaplardan, antika sayılacak plakları dinleyebiliyorsunuz. Genelde Türk Sanat Müziği çalıyorlar. Mağazada sayısız eski pikaplar, radyolar, gramofonlar, müzik dolapları, duvar saatleri, antika züccaciyeler, tablolar görebilirsiniz. Eski ama eskimemiş ünlü sanatçıları orjinal plaklardan dinlerken çok kısıtlı sayıda mekana serpiştirilmiş antika koltuklarınızda çok lezzetli Türk kahvenizi yudumlayabilirsiniz. Ama serviste önemli bir özellik var. Önce kahvenizi hangi antika kahve setiyle içmek istediğinizi size bakan servis personeli soruyor ve menüden seçim yapıyorsunuz. Sonra da bu güzel mekanda kahvenizi güzel müzikler eşliğinde içiyorsunuz. Ben kahve faslı da dahil orada zevkle iki saat geçirdim. Gaziantep’e giderseniz mutlaka uğrayın. Merkezde değil, ama bulması da çok zor değil. Bu arada yerli halk pek bilmiyor, o yüzden www.gramofhan.com.tr‘den iletişim detaylarına bakabilirsiniz.

Yazımın sonunda daha önce tesadüfen internette görüp, not aldığım ve gittiğimde ziyaret etmeyi kafama koyduğum bir yerden bahsetmeden geçemeyeceğim. Gaziantep Büyükşehir Belediyesi ile İşkur’un Korumalı İşyeri ve Sosyal İşletme Modelinin bir örneği olan ‘Glutensiz Bir Başka Kafe’. Burada hem Çölyak hastalarına yani glutenli ürünler tüketemeyen vatandaşlarımıza yönelik ürünler üretilen bir pastane var hem de yine glutensiz ürünlerden oluşan bir menüyle hizmet eden bir kafe. Bence çok önemli olan bir başka ayrıntı ise bu işletmede on engelli gencimizin çalışıyor olması. Bu arkadaşlarımızın bazıları zihinsel bazıları ise bedensel engelli, kimi üretimde kimi serviste çalışıyor, ama hepsi de pırıl pırıl gençler. Bulunduğum dört gün içinde iki defa gittim ve her defasında o engelli kardeşlerimizin canla başla ve büyük bir mutluluk içinde çalıştıklarına şahit oldum. Bu işletmeyi hayata geçirenleri takdir ettim. Bu tip işletmeler başka şehirlerimizde de oluşturulmalı bence.

Son söz; şehir güzel, gezilecek çok yer var, yemekler nefis, ama dikkat edin ve kilo almadan dönmeye çalışın.

THY’yi seven, başarılarıyla gurur duyan bir TC vatandaşı, oldukça sık uçan bir THY yolcusu ve aynı zamanda bir THY hissedarı olarak yazdım aşağıdaki satırlarımı. Tek amacım ülkemizin bayrak taşıyıcı tek şirketi olan THY’nin global havayolu olma yolunda daha da başarılı olmasıdır. Eleştiri ve önerilerim şöyle:

1. Kabin ısısı: Bu konuda Nisan 2018 tarihinde THY Yönetim Kurulunun almış olduğu 23 derece standardına uyulmuyor. Bu karar uçağın her pozisyonunda geçerli. Yani yolcuları kabul ederken, pistte kalkış noktasına giderken, kalkışta, havada uçuş esnasında, inişte ve indikten sonra yolcularının boşalması bitinceye kadar bu ısının yükselmemesi gerekiyor. Uçakta bu yazdıklarımın sağlanabilmesi çok fazla olmayan bir maliyetle mümkün, ancak bunun için kabin amirinin ve kokpit personelinin yolcu lehinde duyarlılığı gerekiyor. THY yönetiminin de ilave maliyet unsuru olmasına rağmen yolcu sağlığı ve konforu açısında bu konuya daha fazla hassasiyet göstermesi ve takip etmesi çok önemli. Yüksek ısı vücutta terlemeye yani su kaybına yol açıyor ve ayrıca uçak atmosferinde mikrop üremesini kolaylaştırıyor. Uzmanlar uçakta terlemek yerine üşümenin daha sağlıklı olduğunu söylüyorlar. Ayrıca, terlediğinizde tedbirli değilseniz iç çamaşırınızı değiştiremezsiniz, ama üşüdüğünüzde hostesten battaniye alıp, sorunu çözebilirsiniz. Yabancı diğer havayollarında hiç yaşamadığım bu sorunu THY’de sıklıkla yaşıyorum (Lufthansa’da 21 derece, Air France’ta 22 derece, British Airways’te 21 derece ve her zaman uygulanıyor.). Bu yüzden yanımda taşıdığım termometreyle uyarılarda bulunmayı bir görev edindim. Umarım bu konuda gerekli düzeltmeler yapılır.
2. İkram kutularından çıkan bilgilendirme kartı: Bu kartın üzerinde Türkçe olarak şöyle yazıyor; ”Yemeklerimiz en taze ürünlerle, İslami hassasiyetler gözetilerek hazırlanmaktadır”. Kartın alt kısmında İngilizce olarak da şu ifade bulunuyor; ”All our meals are prepared in accordance with Islamic principles, using all fresh ingredients”. Türk olanlar ve İngilizce bilen Müslümanlar ne demek istendiğini anlayabilirler, fakat İngilizce bilen, ama Müslüman olmayan birisi ”Islamic Principles” ifadesinden ne anlam çıkartabilir? Bu yolcu İslam prensiplerini bilebilir mi ya da bilmek zorunda mıdır? Global hava yolu olmak isteyen bir şirket İslam dinini de öne çıkarıcı böylesine bir ifade kullanıp, başka dinlerden ya da dinsiz olan yolcuların tepkisini çekmemelidir diye düşünüyorum. Daha önceki yıllarda ”yemeklerde domuz eti, domuz yağı ya da alkol kullanılmamaktadır” gibi bir ifade vardı. Bu ifade bence tüm yolcular için kafa karışıklığı yaratmayacak kadar açık ve net.
3. Uçaktaki eğlence/vakit geçirme ekranlarındaki seçenekler: Bu da başka bir eleştiri konum. Ekranı açtığınızda kalabalık bir menü göreceksiniz. Bu menüden ”Daha fazlası”nı seçtiğinizde bir sonraki sayfada ”Kuran-ı Kerim” seçeneği, bunu da seçerseniz dinlemek istediğiniz ayet seçeneği karşınıza geliyor. Buna hiç itirazım yok, Müslümanlar için güzel bir hizmet. Ama yolcular sadece Müslümanlardan oluşmuyor. Hatta dış hatlar yolcularının çoğunluğu başka başka dinlerden. THY global havayolu olmak istiyorsa yalnız Kuran-ı Kerim’in değil, diğer kutsal kitapların da okunabilmesi ya da dinlenebilmesi seçeneklerini sunmalı. Bu yaklaşım, diğer dinlere mensup olan yolcuların THY’ye karşı olan sempatisini arttıracaktır.