“Gima” bir Türkiye markası

Gima da uzun yıllar yönetici olarak çalışan perakende sektörünün deneyimli ismi Ahmet Işıkgece, deneyimlerini keyifli nostaljik yazısı ile kaleme aldı.
İstanbul Vali ve Belediye Reisi Prof. Fahrettin Kerim Gökay’ın İstanbul’da ucuz domates satmak için kurduğu, İsviçre’den kopyalanan Migros’un hemen ardından, 1956 yılında Adnan Menderes’de Türkiye’de düzenli bir dağıtım kanalı kurulması ve hayatı ucuzlatması amacıyla  bir kamu iktisadi teşekkülü olarak Gima’yı “Gıda ve İhtiyaç Maddeleri T.A.Ş” kurmuştur. Şirket, takip eden yıllardaki ivmesi ile gerçek anlamda departmanlı mağazacılığın lider ve öncü markası  olmuştur. Türk organize perakende hareketinde öncü, yadsınamaz katkıları ve yeri olan ulusal markamızın ticari faaliyetleri, bugün için Carrefour/Sabancı şirketleri tarafından, son mağazası olan Batıkent Ajanstürk Gima mağazasının 14 Aralık 2007 tarihinde kapatılması ile sonlanmıştır.
Türkiye’de modern, büyük ve zincir mağazacılık Gima ile başlamıştır
Maalesef görüş paylaştığım sektörümüzün önde gelenleri ile birlikte, bir kısım akademisyenin de paylaştığı hakim görüş; büyük ve zincir mağazacılığın 90’lı yıllarda Metro, Carrefor şirketlerinin Türkiye’ye gelmesi ile başladığı şeklinde  yanlış bir görüştür. Oysa Gima daha 1950’li yıllarda Ankara’nın göbeği sayılan Kızılay’da 7.000 m2 satış alanı ile zincir mağazacılığın temelini atmıştır. Bu mağaza zamanına göre o kadar büyük bir şıçramadır ki, bugün bile belli yaşın üstünde olan kişilerin anılarında yer etmiş tazeliğini hala korumaktadır. Ankara’nın 0 noktası olarak görebileceğimiz “meeting point” noktası Kızılay Gima’nın önüdür. İçerisindeki pastanede çevredeki memurlar, ziyarete gelen hanımlar kahvelerini yudumlar ve arkadaşları ile bir araya gelerek değerlendirmede bulunurlardı.  
• Ankara’lı yürüyen merdiveni ilk defa Gima ile tanımıştır.
• Kızılay mağazasında aylık defileler düzenlenir. Özellikle Ankara sosyetesi, bakanların eşleri, şehrin erkan ve eşrafı yılın modasını, yeni kreasyonları takip etmek için Gima ya gelirlerdi.
• Sektörün gelişimini destekleyen yönetici insan kaynağına ciddi katkı sağlamıştır.
Türkiye’de ulusal gıda zincirlerinin ve değişimin öncüsü Gima’dır    
Bugün tanıştığımız modern dağıtım zincirlerinin öncüsü Gima’dır. Migros’un bir lokal İstanbul marketi olduğu yıllarda Bitlis, Elazığ, Erzurum, Sinop, Zonguldak gibi Anadolu şehirleri yıllar önce Gima sayesinde modern perakende ile tanışmışlardır. Marka Anadolu şehirlerinde adeta değişimin öncüsü olmuştur. Bir anlamda Anadolu’da tüketicinin unutmadığı faaliyet göstermediği halde bugün bile en tanınan ulusal markadır. Sonuçta geniş bir halk kesimi self servis raftan alıp kasada ödeme şeklinde alışverişli öğrendi.
Erzurum Gima mağazası açıldığında; şehre bir büyük mağazanın geldiğini duyan esnaf ciddi bir reaksiyon göstermiş şehrin ileri gelenleri günün politikacıları şehirlerine böyle bir mağazanın açılmasına karşı çıkmışlardır. Yaptığımız temaslarda “Şehrin bütün parasını alıp Ankara’ya götüreceksiniz” demişler ve ayrıca şu şekilde uyarmışlardır. Erzurum’da büyük mağaza işlemez, hele pasaj içinde açtığınız bu mağazaya kolay kolay kimse gelmez. En fazla bize karşı çıkan öğretmenevi karşısındaki  baraka şeklinde büfe sahibi idi. Bir yıl sonra denetim için gittiğimde, “Buraya gelerek iyi ki geldiniz işlerimiz açıldı. Köylerden dahi gelenler mağazanızı ziyarete geliyor. Ticari hareketlilik sokakta ve dükkanımda arttı. Gerçekten de birkaç yıl içerisinde Erzurum’da dükkanlar boyandı, yenilendi, çok ortaklı büyük mağazalar alternatif olarak gelişti ve süpermarket, hipermarket tabelaları asılmaya başlandı” denildi.
Türkiye’de “ucuzluk ve çeşit” dendiğinde ilk Gima hatırlanır
Bir dönem halkın geniş ilgisi nedeni ile basının odağında yer alan şirketle ilgili Ankara ve İstanbul radyolarında Gima haberleri yayınlanır ve geniş şekilde gazetelerde haber değeri bulurdu. Zaman zaman başvekil bizzat alışveriş ederdi. Fiyat istikrarı sağlamaya katkı iddiasındaki şirket karaborsa ile mücadele ederdi. Ucuz Et Balık Kurumu etleri almak için erkenden sıraya girilir, ampul sıkıntısında karaborsayı önlesin diye ampul, yağ sıkıntısında ucuz fiyattan halka yağ satardı. Gima kendi taksit kartını “Gimacard” sektöründe ilk kullanan kart olduğu gibi, Gima da ekmeği taksitle satan ilk şirkettir. Dar gelirlilere özellikle memurlara getirdiği taksit sistemleri ile her çeşit ürünü vade farksız ucuz ve taksitle satabilecek ödeme sistemleri geliştirmiş, pek çok büyük kurumun çalışanlarının alışverişlerini ay sonları bordrolarından kesilmek üzere veresiye yapmalarına imkan sağlamıştır. Karlılık amacı olmamasına rağmen operasyonel kar elde etmiş, uzun yıllar sermaye desteği alamamasına karşın kendi büyümesini finanse ederek ulusal marka olmuştur.
Türk perakendesinde süreç ve teknoloji kullanımında da öncüdür
Pek çok yazılım şirketi geliştirdiği teknolojik uygulamaları gerçek bir ulusal zincir olduğundan bünyede test eder. Şirketin uygulama zenginliğinden faydalanarak ürünlerini geliştirme imkanı bulurlardı. SFS Man şirketi ilk yazılımlarını Gima’da yapmış, bugün dahi başarı ile devam eden “İnka” yazılımını kurum bünyesinde oluşturmuştur. İTÜ desteği ile teknoloji gelişim planı yapılmış, şehirlerarası network tasarımı ile merkezi bir yapı kurulmuş, son derece zor olan fatura kontrolü denetimi ve sözleşme yönetimi geliştirilen programlarla yapılmıştır. Manuel takip edilen taksit sisteminin teknoloji ile aşılması ile tek bir mağazada “20.000” taksitle alışveriş eden müşteri sayısı aşılmıştır.  
BİM Marketleri İcra Kurulu Üyesi Galip Aykaç, Gima Ticaret Müdürü olarak kendi bünyesinde sektörde ilk defa olarak stratejik satınalma destek sistemini “SSDS” kurmuş, ticaret müdürüne bağlı kategori satınalma sorumluları hangi vade ile ne miktarlarda mal alır ve hangi kondisyonu sağlarlarsa karlı bir alım yaptıklarını firma görüşmeleri esnasında ekrandan simule ederek  karar verebilirlerdi. Şirketin yıllık mübayalarında henüz barkod kullanılmadığı dönemde gıda dışı ürünlerde çift parçalı etiketler kullanılırdı. Bu sayede sektörde ilk defa pantolondan takıma eteğe kadar yıllık mübayaası yapılarak alınan ürünlerin ne miktarlarda ne zaman hangi koşullarda satın alınacağına ürün bazında planlama ile karar verilirdi.
Türk tüketicisi pazarlıksız alışverişi Gima ve Migros’la öğrendi
Günden güne ürün çeşidinin arttığı markette, satınalma davranış kalıplarını tamamıyla etkilemiş ve bu sayede müşteri herhangi bir ürünü pazarlıklar neticesi oluşan herhangi bir fiyat yerine,  belli kalitede ürünü ilan edilen bir tek fiyattan kasada parasını ödeyerek almayı öğrenmiştir. Türk perakende hayatını derinden etkileyen önemli rol ve işlevi olan Türkiye’nin ulusal zincir olarak faaliyet göstermiş ilk  dev markası, ciddi bir büyüme ve organizasyon trendi yakaladığı, faaliyetlerini + değer yaratarak sürdürdüğü ve perakende mağazacılık bombasının patlayacağı süreçte, önce 1993 yılında özelleştirilmiş (Bilfer Madencilik ve Dedeman Grubu ortaklığı) ardından, FİBA Hüsnü Özyeğin tarafından alınıp 3 Mayıs 2005 tarihinde epeyce tartışmalarla  Carrefour zincirine satılmış, 14 Aralık 2007 son mağazası Ajanstürk kapatılarak Türkiye’nin ilk organize ulusal dağıtım kanalı olan Gima marka sı sessiz sedasız kapatılmıştır.
Kim bilir belki bir gün kapanışının aksine, Sabancı Grubu dağıtım kanalında farklı bir segmente ihtiyaç duyar ve Türkiye’ nin department  store mağaza zinciri başarılı yöneticisi Mehmet Nane ile büyük bir ses getirerek kaldığı yerden devam ederek yarım yüzyıl tarihimize damga vuran bu zincire hayat verirler.