İbrahim Bostancıoğlu
2012 ilk yarıyılda hane harcamaları yüzde 13 arttı
Yerel zincirler yüzde 34, indirim marketleri ise yüzde 23 büyüme ile Türkiye ortalamasının üzerinde büyüme ile ilk altı ayın öne çıkan perakendeci kanalı oldular. Buna karşılık bakkallar en kötü büyüme performansını gösteren perakendeci tipi olmaya devam ediyor. Bakkallardaki pay kaybının esas nedeni daha az hane tarafından alışveriş yapılması.
Bu sayı sayfamı Ipsos KMG’nin 3’er aylık, aylık, haftalık olarak Türkiye’nin 6 coğrafi bölgesini ve büyük şehirlerini kapsayan Hane Tüketim Paneli’nin 2012 ilk altı ay ki değerlendirmesine ayırmak istedim.
Hane içi tüketimde 2012’nin ilk altı ayında geçen senenin aynı dönemine göre yüzde 13’lük büyüme yaşandı. Bir önceki aya göre hane tüketimi cari fiyatlarla yüzde 3 arttı. İlk altı ay sonunda en fazla büyüme kaydeden kategori Alkollü İçecekler oldu. Yüzde 21’lik bir büyüme yakalayan alkollü içecekleri yüzde 20 ile yağlar kategorisi izledi.
Temizlik ürünlerinde ortalamanın üzerinde büyüme…
İlk altı ay sonuçlarına göre Temizlik Ürünleri yüzde 15’lik büyüme ile en fazla büyüme kaydeden segment oldu. Bu segmentteki büyümenin lokomotif ürün grupları ise sırasıyla Bulaşık Deterjanları, Ev Temizliği araçları ve Çamaşır Yumuşatıcıları. Haneler geçen sene aynı dönemde temizlik ürünlerine 6 ayda ortalama 82 TL harcamışken, bu sene hane başına 92 TL harcadılar.
Gıda ve İçecekler segmenti ise Hızlı Tüketim içindeki payının ağırlıklı olmasının etkisi ile FMCG büyümesini belirlemeye devam ediyor. İlk beş ay karşılaştırmasında Gıda – İçecekler cari fiyatlarla yüzde 13 büyüdü. Gıda segmentinde öne çıkan ürün grupları ise Sos, Helva, Ketçap ve Mayonez oldu. Geçen sene aynı dönemde bir hane gıda harcaması için 6 ayda 196 TL ayırırken, 2012 senesinde bütçelerinden 205 TL’yi gıda harcamaları için kullandılar.
Kişisel Bakım segmenti ise ilk beş ayı yüzde 10’luk bir büyüme ile kapatmayı başardı. Buradaki büyüme ise Kağıt ürünleri kaynaklı. Kağıt ürünleri yüzde 25 büyüme ile kategori büyümesini yukarıya çekmeyi başardı. Bebek Islak Mendilleri ve Bebek Pudraları sektörleri de yüzde 20 büyüme oranını yakalayarak dikkat çekti.
Marmara ve İç Anadolu öne çıkan bölgeler…
Bölgeler detayında Marmara ve İç Anadolu bölgeleri ortalamanın üzerinde büyürken, Ege ve Karadeniz bölgeleri ortalamanın altında bir büyüme temposu ile ilk altı ayı geride bıraktılar. Marmara bölgesinde haneler ilk altı ayda hızlı tüketim ürünlerine harcadıkları ortalama parayı geçen seneye göre yüzde 12 arttırdılar. İç Anadolu bölgesinde yaşayan haneler yüzde 11’lik artış ile ikinci sırada yer aldılar. Buna karşılık Ege bölgesinde yaşayan haneler ise ortalama harcamalarını yüzde 7 arttırarak, Türkiye ortalamasının altında kaldılar.
Büyümenin lokomotifleri: yerel zincirler ve indirim marketleri
Yerel zincirler yüzde 34, indirim marketleri ise yüzde 23 büyüme ile Türkiye ortalamasının üzerinde büyüme ile ilk altı ayın öne çıkan perakendeci kanalı oldular. Buna karşılık bakkallar en kötü büyüme performansını gösteren perakendeci tipi olmaya devam ediyor. Bakkallardaki pay kaybının esas nedeni daha az hane tarafından alışveriş yapılması. Geçen senenin aynı dönemine göre bakkaldan alışveriş yapan haneler bakkallarda harcadıkları parayı yüzde 12 arttırdılar. Buna karşılık geçen senenin ilk altı ayına göre bakkaldan alışveriş yapan hane sayısı yüzde 7 oranında azaldı. Bu durumda bakkalları Türkiye ortalamasının altında büyüme performansı sergilemesine neden oldu. Yerel zincirden alım yapan hane sayısı yüzde 13 artarken, indirim marketlerinden alışveriş yapan hane sayısı da yüzde 7 oranında arttı. Yerel zincirler ve indirim marketleri paylarını bir puanın üzerinde arttırmayı başardılar.
Haneler geçen senenin ilk 6 ayında yerel zincirlerden yaptıkları alışverişlerde tek seferde ortalama 16 TL harcamışken, bu sene bu rakam 17 TL’ye çıktı. Ulusal zincirlerde ise haneler 20 TL olan ortalama sepet değerlerini 2012 senesinde 21 TL’ye çıkarttılar.
A101’in ayak sesleri…
İlk altı ay sonunda A101, BİM ve Kiler dikkat çekici büyüme oranı yakalamayı başlayan marketler oldu. A101 ve Kiler büyümesindeki ana etken bu marketlerden alım yapan hane sayısının artması iken BİM büyümesini gelen hanelerin BİM’de daha fazla para harcamasına borçlu. Benzer şekilde Türkiye ortalamasının üzerinde bir büyüme rakamı ile ilk altı ayı geride bırakan Migros ta, hanelerin Migros’ta daha fazla para harcaması sayesinde bu büyüme oranını yakalamayı başardı.
Düşük gelirli haneler payını arttırdı…
Yüksek gelir grubundaki haneler ayda 23 defa market ziyareti yaparlarken, en düşük gelir grubuna mensup hanelerde bu sayı 19. İlk altı ay sonunda yüksek gelir ve ses grubuna mensup hanelerin toplam harcama içerisindeki payı düşerken, düşük gelir ve ses sahip hanelerin payı arttı.
Enflasyon
2012 Haziran ayında enflasyon (TÜFE) aylık bazda yüzde 0.90 düştü. Haziran ayında en yüksek artış yüzde 1.92 ile haberleşme grubunda gerçekleşti. Haziran 2011-Haziran 2012 yıllık enflasyon değeri yüzde 8.28 oldu.
2012 yılında enflasyonun tek haneli rakamlara çekilmesi Merkez Bankasının temel uğraşılarından biri. Merkez Bankası’nın 2012’nin ilk çeyrek enflasyon öngörüsü yüzde 10 seviyelerinde idi ve bu tahmin gerçekleşti. Nisan ayı enflasyon değerinin yüksek çıkması piyasalarda sıkıntı yarattı. Mayıs ve Haziran enflasyon değerlerinin beklenenden daha iyi gelmesi herkesi rahatlattı.
Güven endeksleri
Sektörel güven endeksleri Haziran 2012 verilerine göre, gelecek 3 aya yönelik hizmet sektöründe talep, ticaret sektöründe ise iş hacmi ile ilgili beklentilerde sırasıyla yüzde 5.6’lık ve 5.9’luk düşme var. İnşaat sektöründe iş hacmi ile ilgili beklentilerde de Mayıs verilerine göre yüzde 2,5’luk düşme var. Güven endekslerindeki gelişmeler de ekonomide büyümenin yavaşladığını teyit etmeye devam ediyorlar.
Yazarımızın bu yazısı Retail Türkiye Dergisi’nin Temmuz 2012 – 41. sayısında yayınlanmıştır.
İbrahim Bostancıoğlu
Ev tekstilinin kalbi Denizli
Cumhuriyet tarihimizin en yüksek yıllık ihracatı geçen sene 161,1 milyar dolarla gerçekleşti. Otomotiv sektöründen sonra gelen tekstil sektörünün içinde yer alan ev tekstilinin kalbi Denizli’de atıyor.
Türkiye; Çin, Hindistan ve Pakistan’dan sonra tasarım ve üretim gücüyle pamuklu ev tekstilinde dünyanın 4. büyük üreticisi. Yıllık ev tekstili ihracatı 1 milyar doları geçen ve tek başına 170 ülkeye ihracat yapan Denizli, pamuklu ev tekstili üretiminde dünyanın sayılı şehirlerinden biri. Denizli’den çıkan bir Türk markası olarak dünyanın birçok farklı coğrafyasına ulaşan Cotton Box, üretiminin yüzde 35’ini Hırvatistan, Sırbistan, Makedonya, Kosova, Arnavutluk, Karadağ, Polonya, Almanya, Hollanda, Rusya, Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan, Kırgızistan, İran, İsrail, Lübnan, Suudi Arabistan, Katar, Kuveyt, Umman, BAE, Fas, Cezayir, Tunus ve Libya gibi ülkelere ihraç ediyor. İran, Tunus ve Rusya gibi ülkelerde de Cotton Box tabelalı mağazaları bulunuyor. Markanın hassasiyetle üzerinde durduğu en önemli konu; markalı ihracat…
Türkiye kamuoyunun kilitlendiği ve bu satırları kaleme aldığımda halen İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı kilidinin açılmadığı 31 Mart Yerel Seçimleri’nden hemen sonra (3-4 Nisan) markanın Denizli’de yapacağı Basın Gezisi’ne davet edildim. 20 Mart’ta ki 5,5 büyüklüğündeki Acıpayam depreminin ardından süren artçı sarsıntıların gölgesinde geziye katılmaya karar verdim. İyi ki de katılmışım.
Coğrafi konumu, termal su ve ikliminin uygunluğu nedeniyle ilk yerleşim izleri, Kalkolitik Döneme (M.Ö. 4000’ler) kadar uzanan ve kesintisiz yerleşime sahip olan Denizli’de şu ana kadar belirlenen 19 antik şehir ve 1000’e yakın kültürlü tescilli varlık mevcut.
Denizli’de turizmin lokomotifi Pamukkale…
İtalyan Arkeoloji Heyeti’nin 1957’de başlatıp devam ettiği UNESCO Dünya Miras Listesi’nde bulunan Pamukkale Ören Yeri Hierapolis Antik Kenti kazı çalışmaları 62’ıncı yılını geride bırakmış. İtalyan heyetin yılın sadece belli zamanlarında devam ettirdiği kazı çalışmaları daha yıllarca sürecek gibi. Oysa Pamukkale Üniversitesi’ne bağlı Türk Kazı Ekibi’nin 2002’de başladığı kazıya neredeyse aralıksız devam edilmesi sayesinde 17 yılda çok hızlı yol alınmış.
Laodikeia; Küçük Asya’nın en önemli kilisesinin bulunduğu dünyaca bilinen antik şehir…
UNESCO Geçici Dünya Mirası Listesi’nde yer alan antik Laodikeia Kenti, Denizli il merkezinin 6 km. kuzeyinde coğrafi bakımdan çok uygun bir noktada ve Lykos ırmağının güneyinde kurulmuş. Kentin adı antik kaynaklarda daha çok “Lykos’un kıyısındaki Laodikeia” şeklinde geçmekte. Diğer antik kaynaklara göre ise, kent M.Ö. 261-263 yılları arasında II. Antiokhos tarafından kurulmuş ve kente Antiokhos’un karısı Laodike’nin adı verilmiş. Laodikeia, M.Ö. I. yüzyılda Anadolu’nun en önemli ve ünlü kentlerinden biri. Kentteki büyük sanat eserleri bu döneme ait. İmparator Caracalla zamanında Laodikeia’da bir seri kaliteli sikke basılmış. Laodikeia halkının da katkılarıyla kentte çok sayıda anıtsal yapı yapılmış. Küçük Asia’nın yedi ünlü kilisesinden birinin bu kentte bulunması, Hıristiyanlığın burada ne kadar önemli olduğunu göstermekte. M.S. 60 yılında meydana gelen çok büyük bir deprem kenti yerle bir etmiş. Tekrar yapılan şehir M.S. 602 yılındaki depremden sonra terkedilmiş.
Gelenekten geleceğe, Hierapolis’ten dünyaya…
Cotton Box, ticari hedeflerinin yanında; bu coğrafyanın bir temsilcisi olarak bölgeyi dünyaya tanıtmak ve aktarmak adına kültürel bir misyon yükleniyor. Hierapolis’in isim haklarına sahip olan marka, tasarlayacağı özel ürün ve koleksiyon gruplarıyla bu görevin belli kısmını yerine getirmeyi hedefliyor. Cotton Box Yönetim Kurulu Başkanı Nuri Turgut ‘Bizler bu ülkenin, bu toprakların ticaret ve sanayi elçileri olmakla birlikte, antik çağdan bu güne yaşanmış kültürlerin de mirasçısı olarak bu misyonu geleceğe taşımamız gerektiğini düşünüyoruz. Bizim ürünümüzü alan her hangi bir ülkedeki bir tüketici, sadece bir nevresim takımı almakla kalmayacak; Türkiye’yi, bu toprakları, kültürümüzü tanıyacak. 2019 İlkbahar & Yaz Koleksiyonu’muzdaki ‘Gelenekten Geleceğe’ konseptimiz ile kültürel ögelerimizi dünya tüketicileri ile buluşturuyoruz’ dedi.
Denizli – Teleferik – Bağbaşı Yaylası
Denizli Büyükşehir Belediyesinin 1500 metre uzunluğundaki 8 kişilik, 24 kabinden oluşan teleferik hattı ile Bağbaşı Kent Ormanı’ndan 1400 metre rakımlı Bağbaşı Zeytin Yaylası’nın o güzel ve muhteşem doğasındaki yaylasına ulaşılmakta.
Teleferik üst istasyonda kafeterya ve 1700 m mesafedeki yaylada restoran, kafeterya, piknik alanları, konaklamak isteyenler için çadır alanları ve ahşap bungalovlar ve odalar bulunmakta.
İbrahim Bostancıoğlu
HTÜ’de ki fiyat artışı sadece sebze – meyvede mi?
Son zamanların en çok konuşulan ekonomik konunun “Fiyat artışı” olduğunda sanırım hepimiz hem fikiriz. TÜİK verilerine göre bile Ocak ayında yüzde 1,06’lık enflasyon artışını yüzde 6,43 gıda fiyatları içinde ki ortalama yüzde 30 zamlanan yaş sebze – meyve grubu yukarı çekti. Yüzde 24,94’lük ev eşyasının harcama grubu ağırlığı 8,33 olduğundan dikkat çekmeyebilir ancak yüzde 21,58’lik artış ve 16,78’lik harcama grubu ağırlığı olan ulaşım fiyatlarındaki artışın hiç konuşulmaması neden? Sizce 31 Mart’ta yapılacak yerel seçimlere kısa süre kalmasının etkisi olabilir mi?
Hazine ve Maliye Bakanı’nın “Pazar ve market fiyatlarını takip ediyoruz” açıklamasından kısa bir süre sonra Cumhurbaşkanı’nın marketleri uyarmasının ardından Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan yapılan denetimlerde tam 1.825 ürünün etiketiyle oynanıp gramajının eksiltildiğin tespit ettiklerinin açıkladı. Ne Cumhurbaşkanı ne Hazine ve Maliye Bakanı ne de Bakan Pekcan’ın ağustos-eylül aylarında yapılan fahiş artışların kur düşüşüne rağmen yeterince geriye çekilmediği sözlerine Hızlı Tüketim Ürünü (HTÜ) STK’larından, temsilcilerinden bir açıklama gelmedi. Acaba neden?
“Sükut ikrardan gelir” atasözünün doğruluğunu Nielsen’in Süpermarket Enflasyon tabloları ve Brandzone’nin kampanya fiyat analizleri ortaya koyuyor. Ancak kamuoyunda Hızlı Tüketim Ürünleri (HTÜ) fiyat artışları sadece sebze – meyve özelinde tartışıldı.
Hükümet tarafından belediyelerin kuracağı “Tanzim satış noktaları”yla çözüm arayışına gidiliyor. Bakan Albayrak’ın yaptığı açıklamaya göre İstanbul, Ankara büyükşehir belediyeleri tarafından en kısa zamanda tanzim satış uygulanmaya başlanacak. Ve özellikle fiyatında regülasyona ihtiyaç duyulan sebze, meyvelere öncelik verilecek. Yıllar önce belediyeler tarafından başlatılan bu uygulamanın şartları o yıllarda serbest piyasa ekonomisi için “Haksız rekabet” oluşturduğu gerekçesiyle perakende sektör temsilcileri tarafından şiddetle eleştirilmişti. Bakalım 2019 yılındaki Türkiye’nin değişen şartlarında bu haklı eleştiriler tekrarlanacak mı?
Görünen o ki 2 Kasım’da yayınlanan Enflasyon artışı eski ticari anlayışı geri mi getirdi? başlıklı yazımda dikkat çektiğim tehlike gerçekleşti. Ve bazı tedarikçiler ve perakendecilerde enflasyonist dönemdeki alışkanlık nüksetti. Nielsen’in son yayınladığımız Kasım 2018 Süpermarket Enflasyonu’na göre Kağıt Ürünleri’nde %56,2, Ev Temizlik Ürünleri’nde %54,2, Kişisel Bakım Ürünleri’nde %41,1’lik yıllık fiyat artışı yaşanmıştı. Brandzone’nin Retail Türkiye için derlediği tabloda göreceğiniz üzere……
Konuyla ilgili hem market temsilcileri hem de üretici firma temsilcileriyle yaptığımız sohbetlerde artan fiyatların varlığı kabul edilerek şu olası nedenler sıralanıyor:
- Döviz kurundaki artışın ürün maliyetlerine yansıması,
- Genel giderlerdeki (SSK, elektrik, enerji, vb)
- Kredi kullanım maliyetinin artışı,
- Vade farkı,
- Son zamanlarda birçok sektörde artan konkordato, iflas artış sebebiyle tedarikçinin aldığı önlemler.
İbrahim Bostancıoğlu
Yeni hal yasa taslağı neler getiriyor?
2012 yılında Hayati Yazıcı’nın Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nda çıkan 5957 Sayılı Kanun’un (Sebze Ve Meyveler İle Yeterli Arz Ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun) değiştirmek isteği daha sonraki bakan Bülent Tüfenkçi tarafından sıklıkla dile getirilmişti.
Ülkemizde ki ve Avrupa’da ki örnek halleri yerinde inceleyen eski bakan Bülent Tüfenkçi döneminde tasarı haline gelemeyen Hal Kanunu’nun yeni kurulan Ticaret Bakanlığı’nın ilk bakanı Ruhsar Pekcan’ın 5 aylık döneminde taslağa dönüştü.
Perakende sektörü tarafından da merakla beklenen taslağa web sayfamızdan ulaşabilirsiniz.
Tanımlar değişti
Tasarı kapsamına sebze ve meyvelerin yanı sıra et ve et ürünleri, süt ve süt ürünleri, su ürünleri, arı ürünleri ve kesme çiçeğin de mal tanımına dahil edilmesiyle Türkiye gıda, tarım ve hayvancılık ticareti kuralları yeniden belirleniyor. Umarım yeni ticaret yapısı bu ürünlerin üretimini artırıp kaybı en aza indirmeye hizmet eder.
Komisyonculuk uygulamasına son verilip toptancı hallerin kurulacağı yerleri belirlemek üzere Hal Yeri Tespit Komisyonu şöyle tanımlanmış: Toptancı hali kurulacak yerler, Bakanlık, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, ilgili belediye, ticaret veya ticaret ve sanayi odası, ticaret borsası, esnaf ve sanatkarlar odaları birliği ile ziraat odası temsilcilerinden oluşan Hal Yeri Tespit Komisyonu’nca oy çokluğuyla belirlenecek.
Toptancı hallerinin kurulması
Ticaret Bakanlığı ve Tarım ve Orman Bakanlığınca, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu ve Türkiye Ziraat Odaları Birliğinin görüşü alınarak belirlenen illerde, Hal Yeri Tespit Komisyonu1 tarafından belirlenen yerlerde laboratuvar, soğuk hava deposu ve elektronik ticaret platformu gibi hizmet tesislerini de içerecek şekilde, sebze ve meyvelerle birlikte diğer gıda ürünlerinin ve kesme çiçeğin de alınıp satılabileceği merkezler olarak Bakanlıkça kuruluş izni verilen anonim şirketlerce kurulması, pazarlama odaklı ve profesyonel bir anlayışla işletilmesi ve yönetilmesi amaçlanmakta.
Sisteme bildirim ve kayıt
Tasarıda, toptan sebze ve meyve alım satımının kayıt altına alınabilmesi için bildirim işleminin hangi aşamada kimler tarafından yapılacağı ve kapsamına ilişkin hususlar düzenlenmiş.
Üretici örgütleri, malların alım ve satımı
Üretici örgütlerince toptancı hallerinde yapılan satışları teşvik etmek amacıyla vergi istisnası getiriliyor.
Hal rüsumu kalkıyor
Taslağa göre toptancı hallerin belediyeler tarafından kurulmayacak olması nedeniyle sebze ve meyvelerin üzerindeki maliyetin azaltması amacıyla hal rüsumu ve cezalı hal rüsumu kaldırılıyor.
Bununla birlikte, üreticiden tüketiciye arz zincirinin kısaltılması amacıyla komisyon esaslı faaliyetlerin kaldırılması, üretici örgütlerinin sektörde daha çok yer alması amacıyla üretici örgütlerine sağlanan imkânların artırılması, üretici örgütlerinin ortak ve üyelerinin mallarının satışına aracılık edebilmelerine imkân sağlanması, hal hakem heyetlerinin daha verimli çalışması, kontrol ve denetimlerde etkinliğin sağlanması ve bildirim işlemlerinin usul ve esaslarına yönelik değişiklikler yapılmış.
1 Sebze Ve Meyveler İle Yeterli Arz Ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi Taslağı’nın 4. maddesinin 4. bendine göre toptancı hali kurulacak yerler, Bakanlık, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, ilgili belediye, ticaret veya ticaret ve sanayi odası, ticaret borsası, esnaf ve sanatkarlar odaları birliği ile ziraat odası temsilcilerinden oluşan hal yeri tespit komisyonunca oy çokluğuyla belirlenir.