Kapak Konusu
Yeni yatırımlar askıya mı alındı?
Mağaza açılışları ciddi anlamda hız kesti.
En yoğun market açılışlarının yaşandığı Ramazan ayı öncesinde bile açılışlar azaldı. Yok denecek kadar az. Medyaya yansıyan mağaza açılış haberlerini bile okuyamaz olduk. Öte yandan kapanışlarda artış oldu, ama bunlar doğal olarak perakende medyasına yansımadı. Sessiz sedasız gerçekleşti. Hemen hemen tüm yereller ve çoğu ulusal zincirlerde mağaza kapanışları yaşandı, yaşanıyor ve yaşanacak! Bunun nedeni nedir? Perakendeciler neden yeni mağaza açamıyor veya açmıyorlar? Yenilenmeler mi başladı? Verimliliğe mi odaklanılıyorlar? İşte perakendeciler ve sektör danışmanları bu konuya açıklık getirdiler.
Tahsin Pamir: Sektör ‘olgunluk çağı’ına girdi
“Bana göre Türk gıda perakendeciliği sektöründe sayısal büyümede izlenen ‘göreceli’ yavaşlama, sektörün ‘olgunluk çağı’ına girdiğinin bir işaretidir” diyen Pamir Danışmanlık Genel Müdürü Tahsin Pamir, “Perakendecilik tarihinde boşlukları, fırsatları gören, süratle büyümeyi tercih eden oyuncuların zaman içerisinde oluşan kaotik durumlardan çok zarar gördüklerinin örnekleri vardır. Gelişmekte olan ülkelerde, yaşanan ‘gençlik’ çağında, sayısal büyüyerek (mağaza açarak), ‘daha fazla bilinirliği, tedarikçiler nezdinde daha fazla güce sahip olmayı’ planlayan bazı perakendeciler, sektörün gerçekleri olan kaliteli insan gücü kıtlığı, yoğun rekabet, arz fazlası vb, sorunlar altında ezilmiş ve güçlerini kaybetmişlerdir. Benzer gelişmeler Türk gıda perakendeciliğinin ‘gençlik’ çağında da izlenmiştir. Sektörde beklenen ve yaşanan konsolidasyon, gücünü kaybeden perakendecileri sektörden uzaklaştırmakta, daha az sayıda ancak daha güçlü oyuncular yaratmaktadır. Özellikle ulusal ve çok uluslu perakendecilerin bu doğrultuda girişimleri artacaktır. Böyle bir ortamda orta ölçekli yerel perakendecilerimizin mevcut mevzilerini kuvvetlendirmeleri, güçlerini seyrekleştirmeden, zaten kısıtlı olan kaynaklarını planlı ve verimli kullanma yolunu tercih etmeleri çok normaldir ve sektörde bir daralma, küçülme olarak algılanmamalıdır” şeklinde görüşlerini dile getirdikten sonra şu açıklamada bulundu:
“Son zamanlarda sıklıkla gündeme gelen ‘orta gelir tuzağı’, geleneksel yöntemlerden uzaklaşamayan, ucuz ve kalitesiz insan gücü ile çalışan firmalarda görülen ‘bir noktaya kadar büyüyüp, daha fazla büyüyememe’ olarak tarif edilmekte ve büyük bir tehdit olarak dikkatlere sunulmaktadır. Sayısal büyüme paralelinde; kaliteli insan gücüne, stratejik planlardan, inovasyondan kaynaklan gelişme yaşanmaz ise, sonuç, yatırımların verimsizliği, sermaye geri dönüş hızlarının yavaşlamaları ve nakit akış dengelerinin bozulması olmaktadır.
Geldiğimiz noktada sektörümüz yatırımcıları ve yöneticileri, bu tuzaktan kaçmak için daha ‘olgun’ davranışlar sergilemekte; yer seçiminde, masrafların kontrolünde, büyümenin planlanmasında çok daha bilinçli ve dikkatli davranmaktadırlar. Yatırımlarını çok daha dikkatli planlıyorlar, hızlı büyüme dönemlerinin kaçınılmaz sonucu olan verimsiz mağazalarını gözden geçiriyorlar ve gerekiyorsa verimsiz mağazalarını kapatıyorlar.
Bu gelişmeyi son derece ‘sağlıklı’ olarak değerlendiriyorum. Sağlıklı ve bilinçli büyümenin perakendecilerimizi “güçleri daha yoğunlaşmış, daha rekabetçi ve daha zor rakipler” haline getireceğine inanıyorum.”
Biçen: Hep birbirimizi yıprattık
“Dünyada o kadar garip şeyler oluyor ki!” diye söze başlayan Biçen Yönetim Kurulu Başkanı İhsan Biçen, “Hep şişirilmiş (emlak), genetiği değiştirilmiş (gıda), duygusu yok edilmiş (insan), daha birçok evrim geçirmiş konu sayabiliriz. Hep geleceği satın alma içgüdüsü var. Sanki yaşam için olmazsa olmaz büyümek gerekiyormuş gibi. Bu balonlar tüm sektörlerde olduğu gibi bizim sektörde de birçok güzel işletmeleri çarkına alarak alabora etti ve etmeye de devam edecek. Büyümek, tabi ki sağlıklı olduğu müddetçe gerekli. Yeni iş imkânları yaratmak, genç kuşaklara zemin hazırlamak ve istihdama katma değer katmak hepimizin asli görevlerinden biridir. Fakat kurulan bu düzen, ya büyük ol, ya da yok ol gibi iki düşünce arasına sıkıştırmış kalıplara, strese sokan bir yaklaşımla birçok amatör ruhlu heyecanlı girişimciyi yok ediyor” dedikten sonra şu açıklamada bulundu:
“Ayrıca, verimli lokasyonlar tükenince, diğer perakendecilerle sırt sırta işletme açmaya başladık. Bitmek tükenmek bilmeyen ego, ihtiras, büyüme arzusu ve ‘ben’ yüzünden, hem kendimize hem de diğer perakende noktalarına zarar verdik. Her gün daha az karlılık, daha fazla stres ve gider yaptık. Aslında hep birbirimizi yıprattık.
Sağlıklı olan verimli bir iş modeli mi? Yoksa kontrol edilemeyen büyüklük mü? Olur mu canım bak senin rakiplerin nasılda büyük oldular hadi durmasana gibi, gazlarla çalışan birçok arkadaşları böyle yok ettiler. Rekabette her kesin zorlandığı aşikârdır. Üreticilere bir çift sözüm var. Sevgili, saygılı, değerli üreticiler. Büyük bir özveriyle kendini geliştirmek isteyen, ’dürüst, sözüne sadık’ perakendecilere daha pozitif yaklaşımlar sergileyin! Yok efendim neymiş sende onlar gibi 10 milyon ciro yap sana da aynı iskontoyu verelim. Zaman gelecek ayrı sepetlerdeki bu yumurtalar senin yaşamın için hayati önem taşıyacak.”
Kalkandelen: Mağazaların verimliliği sorgulanıyor
Perakende ve Yönetim Danışmanı Mustafa Kalkandelen, bu gelişmenin sebeplerini şöyle sıraladı:
1.Artık hiç bir şirket mağaza açmak için mağaza açmıyor! Hesapsız ve aceleyle verilen kararlardan, iyice düşünerek ve hesaplanarak alınan kararlara dönüş başladı.
2.Mevcut mağazaların verimliliği ciddi olarak sorgulanıyor ve verimsiz bulunanlarda kapatma da dahil olmak üzere ciddi tedbirler alınıyor.
3.Perakendeciler ciro kaybediyorlar ya da olması gereken artışları gerçekleştiremiyorlar. Pazarda özellikle sermaye açısından çok güçlü olan discounter mağazaların rekabeti yerel ve ulusal marketleri ciddi anlamda etkilemiş durumda. Ciro kaybı, masraflarında gereken önlemi alamayan perakendeci için ciddi kar kayıpları getiriyor! Karlılık çok düşmüş durumda, hatta birçok perakendeci zarar yazıyor!
4.Özellikle yerel marketlerde kurumsallaşmanın tam olmayışı, eleman kalitesinin yükseltilememesi, finansal ve yönetimsel yetersizlikler, sadık müşteri yaratmadaki zorluklar da büyümenin önünde duran engeller olarak sayılabilir.
5.İlave olarak son bir yıl içinde siyasi ve ekonomik olarak geçirilen dalgalı ve sıkıntılı dönemin satışlara ve karlılığa olumsuz etkisi olduğu gibi yatırımları da erteletti veya iptal ettirdi.
Sait Koç: Borçluluk düzeyi arttı
Artık, şehir ya da ilçelerde, her yerleşim merkezinde, hangi açıdan bakarsanız bakın, büyük şehirlerdeki süpermarketleri aratmayacak güzellikte satış noktaları görebilmenin mümkün olduğunu söyleyen Perakende Danışmanı Sait Koç, “Türkiye de, ulusal, uluslararası, bölgesel, yerel, indirim marketi, hepsini topladığımızda 15 binin üstünde satış noktası var. Her şehirde, o şehire ait yerel zincir veya zincirlerin, üç büyük indirim marketinin ve ulusal zincirlerin çok sayıda satış noktasını görmek artık sürpriz değil. Dolayısı ile bu kadar çok sayıda satış noktasının üstüne yeni satış noktaları açılması biraz zor. Uzun lafın kısası, artık verimli lokasyon bulmak kolay değil. Ancak yeni yerleşim merkezlerinde ve kentsel dönüşüm alanlarında uygun satış noktaları bulunabiliyor. Bu noktalar ise genellikle kurumsal yapısı güçlü perakendeci şirketlerin satış noktası oluyor. Yani, iyi ciro üretebilecek lokasyon bulamamak, yeni satış noktalarının açılmamasının en önemli gerekçesi” dedikten sonra şu bilgileri verdi:
“Diğer önemli gerekçe, şirketlerin finansal yapıları. Şirketlerin borçluluk düzeyi çok yükselmiş durumda. Her şirkette ciro sıralamasının en üstlerinde eski satış noktaları yer alıyor, yeni açılanlar ise istenilen ciroları elde edemediği için, zaten çok yüksek olan borç düzeyini biraz daha yükseltiyor.
Satış noktalarının ülkenin her tarafında yaygınlaşması ve doyuma ulaşması, bir dönemin tamamlandığına dair işaret olarak kabul edilebilir. Bundan sonra yaşanacak süreç farklı bir süreç olacaktır.
Artık, ülkemiz perakendecilerinin yaşayacağı süreç ‘konsolidasyon süreci’ olacak. Gönül ister ki, yerel perakendeciler konsolidasyon süreçlerinde ‘satın alan’ taraf olsunlar. Ancak, bu güne kadar sürekli satan taraf oldular.”
Hasan Ardıç: “Bekle, gör”
Nüfusun yarısından fazlasının genç olduğu bir ülkede, perakende sektöründe yeni yatırımların azalmasının olmadığını, olmaması gerektiğini kaydeden Ataköy Turizm Tesisleri ve Ticaret A.Ş. Genel Müdür Hasan R. Ardıç, “Daha uygun ve lokal deyimle iş; ‘Bekle-Gör’ tanımında. Yılın ilk çeyreğinde büyüme oranı %4,3 olurken bunun 2,9 puanı tüketimden oluşuyorsa; yerli olsun, yabancı olsun hiçbir yatırımcı bu ülkede bulunmaktan, yeni yatırımlara girmekten aritmetik olarak çekince duymaz. Olsa olsa, ülke iç güncelindeki gelişmeleri bir süreliğine izlemeye alır, ki biz buna kendi dilimizde ‘Bekle-Gör’ deriz. Ülke, mahalli seçimlerden yeni çıktı, alınan sonuçlar iktidar partisi hariç, hâttâ onların da bir kısmı dahil, muhalefettekilerin beklentilerinin tamamen dışında oluştu. Çok yakın vadede, yaklaşık iki ay içinde Cumhurbaşkanlığı seçimleri var, bunu izleyen bir yıl içinde de, eğer erkene alınmazsa, genel seçimler. Bu derece seçime odaklanmış bir siyaset ortamında yatırımcıların, yatırım boyutu ne olursa olsun, bir durup olan-bitene bakma hakkını ister istemez vermektedir. Olan da budur zaten” dedikten sonra şu bilgileri verdi:
“Perakende sektöründe AYD’nin yayınladığı perakende endeksine baktığımızda, en kurumsal nitelikli sayısal veri tabanını görmekteyiz. Sayısal doğruluğun güveni ise tartışılmaz. Bu durumda yatırımların durması değil, bir süreliğine yavaşlatıldığından bahsetmek bize göre daha uygun bir tanımlamadır.
Bu bakımdan belki bir ‘Bekle-Gör’ süreci yaşamak, yatırımların verimliliği açısından da daha tedbirli bir davranış biçimi olarak kabul edilmelidir.”
Gürmar: Verimlilik şart
Yerellerin de ulusallarında mağaza sayısı artırma yönünde bir yarışa girdiklerini söyleyen Gürmar Yönetim Kurulu Başkanı Veli Gürler, “Bu yarışta bana göre yerellerin atladığı önemli bir konu verimliliği göz ardı etmeleri olmuştur. Ulusalların ciro ve mağaza sayısının fazla olması gibi artıları sebebi ile hatalı mağaza açılımlarını sübvanse edebiliyorlar. Ya da hataları telafi etmek için daha hızlı hareket edebiliyorlar. Ancak yerellerin gücü sınırlı olduğu için hatalara tahammül edemeyebiliyorlar. Kısa sürede açılan mağazalar kapatılabiliyor, hatalı yatırımlar sebebi ile ciddi kan kaybı yaşanabiliyor. Yapılan hatalı yatırımlar nedeni ile açılan yaraların sarılması da zaman alabiliyor. Sanırım şimdi agresif ve hesapsız büyüme döneminin açtığı yaraları sarma, daha sıkı hesaplar yapma ve verimliliği artırma zamanı. Sektörün 2014 yılında silkelenip kendine geldiğini, mağaza açmak yerine, gelir gider hesaplarını yapmaya ve verimsiz gördükleri mağazaları kapatmaya başladıklarını düşünüyorum” dedi ve ekledi:
“Ben hep başından beri söylüyordum; Sektörü sıkıntıya sokacak sorunların bir tanesi de yakın mesafelerde ard arda mağaza açmaktır. O bölgede talep arzı kaldırmıyor. İhtiyaç olmasa da yakın mesafelerde mağaza sayısı artmaya devam ediyor. Bizde açıyoruz, herkes açıyor sonuç olarak mağazada sabit giderleri düşüremiyorsunuz. Sonrasında nefesi yeten yoluna devam ediyor, yetmeyende mağaza kapatıp yarıştan kopuyor. Verimlilik perakendeciliğin olmazsa olmazıdır. Zaten mağaza kapatmalarda bu yüzden yaşanıyor. Yerel bir mağazanın açılışı metrekaresine göre 500 bin ile 2 milyon lira arasında bir maliyetle gerçekleşmektedir. Mağaza iş yapmayınca bu kadar yatırım ile birlikte zarar etmeye başlıyor. Tabi mağaza açmak kadar, hesabı doğru yapıp mağaza kapatmakta önemlidir. Çünkü her geçen gün mağaza zarar etmeye devam edecektir. Bu konuda sektörün doğru yolda olduğunu söyleyebilirim.
Gürmar olarak, sektöre 2000 yılında girdik. 2014 yılına geldiğimizde, 14 yılda 21 mağazaya ulaştık. Bu güne kadar sadece 2014 yılında 1 mağazamızı kapattık. Mağaza kapatma sayımızın az olması nedeni ile meslektaşlarımıza göre daha şanslı ve istikrarlıyız. Bu başarıyı da yeni mağaza açarken yaptığımız doğru yer seçimlerine borçlu olduğumuzu düşünüyoruz.
Bu durgun dönemde mağaza yenilemeleri arttı. Mağaza yenilemek mağazanın geleceği için de son derece önemlidir. Biz Gürmar olarak yenilediğimiz mağazalarımızda müşterilerimiz tarafından çok güzel tepkiler alıyoruz, aynı zamanda cirolarımızın da arttığını görüyoruz. Şu ana kadar 6 mağazamızı yeniledik.”
Gökkuşağı: Var olan marketlerin verimliliğini arttırıyoruz
Market açmak için uygun yer bulunmasında sıkıntılar yaşandığını belirten Gökkuşağı Yönetim Kurulu Üyesi Faruk Güzeldere, “Eski yerleşim yerlerinde yer bulmak çok zor ve zahmetli. Mağaza konseptinin uygulanabileceği düzeyde istenilen metrekarelerde yer bulmak hiç de kolay değil. Artan gayrimenkul fiyatlarının kiralara yansıması perakendeciler için yüksek maliyet getiriyor. Yeni yerleşim alanlarının çok yüksek maliyetli olması, hatta açık arttırma usulüyle satılıyor olması da şartları zorluyor. Artan rekabet şartları sebebiyle istenen düzeyde kârlılığın sağlanamaması, girdi maliyetlerinin yükselişinin kârlılıkla orantılı seyretmemesi sonucunu doğuruyor. Kâr – zarar tablolarında oluşan bu orantısızlık sebebiyle perakendeciler var olan marketlerin verimliliğinin arttırılmasına odaklanıyorlar. Böylece mevcut marketlerde değişiklikler, yenilemeler ve hatta taşınmalar gündeme geliyor” dedi ve ekledi:
“Bu yoğun rekabet ortamında perakendecilikte eski tadı bulamayan birçok emektar oyuncu piyasadan çekildi. Birçok satın almalar yaşandı. Discount tarzı marketçiliğin hızlı yükselişi birçok semtte artık doygunluk yarattı. Yerel marketler bulundukları semtlerdeki, ilçelerdeki üstünlükleri koruyabilmek için adeta bir kaleyi koruyor gibi çok agresif bir şekilde rekabete giriştiler. Başka oyuncuların bölgelerine girmesini engellemek için aynı semtlerde birçok marketler açtılar. Böylece bir nevi oyun kilitlendi. Bu güne kadar devir ettiğimiz mağazamız oldu. Bir iki mağazamızı da kapatıp yerlerini değiştirdik. Verimli hale getirmeye çalıştık. Mağazalarımızı yenileme işlemleri ise bir döngü içerisinde sürekli yapıyoruz.”
Necmettin Kuru: Yeni açılan marketler ciro artışı sağlayamıyor
Perakende sektöründe ve özellikle de gıda perakendeciliğinde son dönemlerde market açılışlarının hız kestiğini, hatta kapanmalar ve el değiştirmelerin yaşanmaya başladığını söyleyen Şura Yönetim ve Pazarlama Danışmanı Necmettin Kuru, “Kişisel görüşüm bunun birden fazla nedeni olduğu yönünde. Bunlardan en önemlisi artık yeni açılan marketler aynı oranda ciro artışı sağlayamıyor, hatta cirolar aynı oranda büyümediği gibi maliyetler ve giderler tam tersine artıyor, karlılıklar azalıyor. Bu arada şu noktayı önemle vurgulamakta fayda var; yeni market açılışlarında en çok yapılan ve düzeltme ihtimali çok zor olan hata lokasyonu iyi tespit edememektir. Bunun üstüne, birde birçok perakendecide (özellikle yerellerde) çözülemeyen sistemsizlik, ölçümleyememe, yönetememe, kurumsallaşamama ve finansal sıkıntılar ilave olunca durum daha da sıkıntılı hale gelebiliyor. Bu süreçten sonra özellikle perakendenin doğasından kaynaklanan yoğun, dinamik, değişken, rekabetçi, dağınık ve sürekli büyüyen bir yapıda olması süreci daha da zorlaştırıyor” dedikten sonra şu bilgileri verdi:
“Dolayısıyla bilgiye kısa sürede hakim olamayan, kar mı zarar mı ettiğini göremeyen şirketlerin bu rekabet piyasasında tutunması ve ayakta kalması mümkün değildir. Sektördeki perakendecilerde görülen kapatmalar hem bize karsızlıklarının farkına varan ve bunun sürdürülebilir olmadığını gören perakendecilerin zarar eden noktalarını kapattıklarının bir işareti, hem de sektörde karsızlık, verimsizlik, finansal sıkıntılar gibi vb. başka sebeplerden dolayı sektörden çıkan oyuncuların, kapanmasını veya el değiştirilmeleri sonucunu vermektedir.
Mağazaların yenilenmesinde fayda vardır. Yenilenen bir mağazanın mevcut satışlara en az %30 ve üzerinde katkı yapması gerekir.”
Adese: Verimlilik uzun vadede sürdürülebilirliğe ulaşmalıdır
“Adese olarak 2012 yılının başından itibaren büyüme ve gelişme stratejimizi; daha çok mağaza, daha fazla ticari alan, daha çok ciro gibi kriterler yerine bir metrekarede ne kadar ciro yapabiliyoruz, bir metrekarede ne kadar giderimiz var, enerjiyi daha verimli nasıl kullanırız, hizmet kalitemizi nasıl daha iyi yaparız, müşterilerimizi beklentilerinin üzerinde nasıl memnun ederiz gibi kriterlere çevirdik” diyen Adese Genel Müdürü Sıtkı Erben, “Yani bahsedilen konular Adese için yeni değil. 2 yılı aşkın süredir üzerinde kararlılıkla çalışılan ve sonuçları alınmış, alınmaya devam edilen çalışmalardır bunlar. Adese olarak hem 2013 hem de 2014 de yeni mağaza açılışlarımıza belirlenen plan dahilinde belli bölgelerde ve belli metrekarelerde devam ediyoruz. Ancak biraz önce bahsettiğimiz odaklanmamızdan dolayı yeni mağaza yer seçimlerimizde çok daha fazla kriter göz önünde tutuyoruz” şeklinde görüşlerini dile getirdikten sonra şu açıklamada bulundu:
“Bu hassasiyetin sadece Adese için değil tüm rakiplerimiz ve sektör için önemli olduğunu düşünüyoruz. Sektörde de son aylarda bu hassasiyetin arttığını görmek bizi sevindiriyor. Ancak görünen o ki sektörde bu konu bir tercih olarak değil bir mecburiyet şeklinde gündeme alınmıştır.
Yeni mağazalar açmak, kapatmak, yerini değiştirmek (taşımak), modernize etmek, yeni bölgelere girmek, bazılarından çıkmak… Hepsinin sonucu verimliliğe çıkmalıdır. Verimlilik de uzun vadede sürdürülebilirliğe ulaşmalıdır. Adese 25 yılı yakın süredir perakende sektöründe başarıyla faaliyet gösteriyor. Son 2 yıldır verimlilik odaklı çalışmalarla rakamsal verilerini geliştirmiştir. Bu şekilde de gelecek 25 yıla hazırlanmaktadır.”
Hadim: Sektörün büyüme hızı yavaşladı ancak durmadı
Gıda perakendesinin ekonominin de yükseliş trendine girmesi ile son 10-15 yılda çok hızlı bir yükseliş gösterdiğini söyleyen Hadim AVM Yönetim Kurulu Başkanı Ayhan Salman, “Bu büyümeyi, sektörün sınırlarını ve toplam hacmini görebilmemiz adına da önemli bir gelişme olarak görebiliriz. Bir iş kolunda yatırım yapmak için iş kolunun genel hacmin bilmeniz gerekli. Tabi sadece bilmeniz değil bu duruma göre de yatırım yapma veya yapmama kararı almalısınız. Bizim sektörümüz, sınırları belirli olmadığı için, bu esasların dışında agresif bir büyüme gösterdi ve daha önce bu sektörde hiç yaşanmayan bir sorun oluştu, pazar payları bölünerek daralmaya başladı. Bu daralma oranı, sektörün genel karlılık oranın üzerinde olunca da kar etmek, gıda perakendesine gerçekten zor bir noktaya geldi. Geçmiş dönemde açılan yüksek kiralı mağazalar ise bu süreçte firmalar için gerçekten ağır bir yük oluşturmaya başladı. Yeni mağaza açmak yerine mevcutları iyileştirmek şu an için yapılması gereken en uygun davranış. Ancak organize perakendenin halen büyüyebilecek potansiyeli var. Bu büyüme bundan sonra daha yavaş olacağı için mağaza açılışları da artık daha seyrek gerçekleşiyor” dedi ve ekledi:
“Daha önce birçok sektör gelişme aşamasında bu durumu yaşadı ve ne olursa olsun ayakta kalmaları için gerekli karlılık oranından vazgeçmemeyi öğrendi. Stratejik küçülme ile de çok daha karlı hale geldiklerini de söyleyebiliriz. Perakende için de, bu bağışıklığı kazanan firmalar için gelecekte sorun olmadığına inanıyorum. Bu süreç içerisinde bir mağaza satın alması gerçekleştirdik. İki mağazamızın lokasyonunu değiştirdik ve üç verimsiz mağazamızı da kapattık. Ayrıca üç yeni mağaza açılışı gerçekleştirdik.”
Akyurt: Yenilenen mağazalarda verimlilik artıyor
Ramazan ayının hazırlıklarının tamamlandığını, bu hazırlıkların içinde yapılmayan tek faaliyetin yeni mağaza açılışı olduğunu söyleyen Akyurt Süpermarket Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Uyanık, “Gıda perakendesindeki zincir mağazalar genel itibari ile yeni mağaza açmıyor ve Ramazan ayında da yeni mağaza açılışı yok denecek kadar az. Bunun bir nedeni de Ramazan ayında gıda perakendesinin bütün performansını iş yoğunluğuna vermesinden kaynaklanıyor. Müşterilerine mevcut düzende daha iyi hizmet ve ürün sunmak için yeni yatırımlara ara veriliyor. Yeni lokasyonlar pazarı büyütmüyor. Bunun nedeni öncelikle yeni lokasyon bulma sorunu. Bulunan lokasyonun pazarı büyütmek yerine mevcut pazardan pay alması yatırım maliyetinden öteye geçmiyor. Yatırım maliyetleri çok yüksek ve bu maliyetlerin geri dönüşü önceki yıllara göre çok daha uzun zaman alıyor.
Bu sürece birde insan kaynakları ile ilgili sorunlar eklenince yatırım maliyetinin geri dönme süreci daha da uzuyor. Gıda Perakendesinin en önemli sorunun vasıflı insan kaynağı. İş gücünün sektörü tercih etmemesi, yatırım maliyetlerinin geri dönüş sürecini bir hayli uzatmaktadır. Çözüme kavuşturulması gereken en önemli sorun budur. Bu sorun yalnız gıda perakendesinin değil, perakende sektörünün sorunudur. Kapatılan mağazalar ve yapılamayan yeni yatırımlarda bütün bu olumsuzların payı vardır. 2014 yılında Akyurt Süpermarket’in kapatılan mağazası yoktur. Mart ayında açtığımız Batıkent mağazasında sonra yeni mağaza açmadık” dedi ve ekledi:
“5 ayrı mağazamızda yenilenme çalışmalarına başladık. Ramazan ayından sonra çalışmalarımız bitmiş olacak. Mağazaları yenilemek yeni açılan mağazalar kadar yatırım ve emek isteyen bir süreç. Günün ihtiyaçlarına göre yeniden yapılanan mağazalarımızla önümüzdeki aylarda müşterilerimize daha iyi hizmet vermeye devam edeceğiz. Mağazalar yenilendiğinde verimlilik artıyor. Bilmediğiniz bir lokasyona yatırım yapmaktansa, mevcut lokasyonunuzda kendinizi yenileyip günün koşullarına göre müşteri memnuniyetini karşılamak hem verimliliği artıyor, hem de rekabet için size fırsat sunuyor.”
Nurullah Öztürk: Toptan ve perakende de durgunluk yaşanıyor
Konuyla ilgili açıklamada bulunan perakende danışmanı Nurullah Öztürk, “Yaşanan ve yaşanacak olanları anlamanın bir yolu da önündekileri takip ve analiz ederek kendi başına gelecekleri arkada bıraktıklarını analiz ederek de onların önümüzdeki dönem nelerle karşılaşacaklarını anlayabilirsiniz. Türk perakende sektörü diğer alanlarda olduğu gibi bizden öndeki ülkelerin en az bir 10 yıl gerisinden geliyor. Daha önce bu fark daha çoktu. Şu an Türkiye’nin yaşadığı sorunların benzerleri Dünyanın gelişmiş ülkelerinde de yaşanmış ve çözülmüştür. Şu an onlar başka sorunlara çözüm ararken biz hala yapısal temel sorunları çözmek için çabalıyoruz” dedikten sonra şu bilgileri verdi:
“Son dönem büyüme endeksine baktığımızda miktar büyümesi yerinde sayarken fiyat artışları yani enflasyon oranlarındaki artışın bir balon yarattığını görüyoruz.
Aslında uzun zamandır perakende sektörü hacimsel olarak büyümekte zorlanıyordu bu durgunluk sınırına dayandı.
Peki neden? Konuyu müşteri, tedarikçi ve perakendeci açısından ele aldığımız zaman, müşterilerin çoğunun talep, arzu ve ihtiyaçlarını borçlanarak, kredi ve enstrümanları ile sağladıklarını bu sınırın da sonuna gelindiğini görüyoruz. Tedarikçi konusunun iki ayağı var.
Global ve ulusal tedarikçiler kendileri gibi olan global ve ulusal perakendeciler karşısında birlikte belirledikleri oyun kurallarına riayet ederken yerel perakendecileri kendi oyun kurallarını dayatıyor. Maalesef bu alanda global oyunculara gösterdikleri müsamaha ve esneklik yok. Yerel tedarikçi ve perakendecilere gelince; İşte işleri en zor olan ve daha da zorlanacak olanlar bunlar olacak.
Çünkü bu alanda da güçlü gücü yetene kuralı işliyor. Bu durgunluğun bir de devlet ayağı var ve bunun önemi de yadsınamaz.
Çünkü yıllardır bir türlü yazılıp uygulamaya konulamayan perakende düzenleme yasası, sektörün verimlilik ve rekabet ayarlarını alt üst etti.
Sektörün daralan iş hacmi ve devam eden kuralsız ve ölümcül rekabet, bir çok perakendeciyi park etmek ve oyundan çıkmak zorunda bırakacaktır.
Onların boşalttığı yolda hızlı ve hacimli birkaç perakendeci istediği hızda ve kural ihlalleri de yaparak yolculuğuna devam edecektir. Çünkü yan yana atlı üstlü ve birbirini kuşatarak yayılmanın sonu maalesef birileri açısından hüsranla sonuçlanacaktır.
Bundan sonrasında Türk perakende sektörü daha çok yatay bir seyirde yolculuk yapacaktır.
Çünkü sektörün çözümlenmesi gereken tüm önemli sorunlar yerli yerinde dururken birçoğu sorunlarının kökeni hakkında çok az fikir sahibi ve çoğunluğunun da çözüm anahtarından bilgisi ve haberi yok olsa da adım atacak mecali ve iradesi yok. Kısaca yanlış bir yolda yanlış bir yolculuk devam ediyor.”
Tunçalp: Kredi kartlarına gelen kısıtlama, korku yarattı
Perakende danışmanı Ercüment Tunçalp, bunun birçok sebepleri olduğunu ifade ederek maddeler halinde şöyle sıraladı:
1.Ben dahil birçok ekonomist, 2014’ün zor bir yıl olacağını yılbaşı öncesinde seslendirdi. Piyasalar bu uyarıları dikkate aldı.
2.Kentsel dönüşüm sebebiyle birçok bina yıkıldı, birçoğu yıkılmak üzere sözleşmelerini imzaladı. Yeni inşaatlar ise bitmedi.(bu konu hakkında bir yazı hazırlıyorum)
3.17-25/ Aralık/ 2013 yolsuzluk operasyonu (diğer adı darbe operasyonu) tedirginlik yarattı ve sonucu kestirilemedi.
4.2014 Yerel ve Cumhurbaşkanlığı seçimi piyasaları başka bir belirsizliğe sürükledi.
5.İflas ertelemeye rekor sayıdaki başvuru; şirketleri daha tedbirli olmaya, tasarruf yapmaya, verimli çalışmaya ve nakiti elde tutmaya sevk etmiştir.
6.Kredi kartlarına gelen kısıtlama, “devamı da gelir mi ?” korkusu yaratmıştır.
7.Dış basında demokrasi ortamı ile ilgili olumsuz yayınlar yabancı yatırımcıyı etkilemiştir.
8- Perakende yasasının devamlı gecikmesi de yerli yatırımcı da güvensizlik oluşturmuştur. Bana göre temel sebepler bunlardır.
Arow Ayakkabı: Yılda 2-3 mağaza açabiliyoruz
Ayakkabı sektörünün önde gelen oyuncularından Arow’un İcra Kurulu Üyesi Mesut Sağın, perakende sektöründeki yatırımcıların ileriye dönük bir adım atarken çok daha dikkatli davrandıklarını söyledi. Eskiden ayda 2-3 mağaza birden açıldığını kaydeden Sağın, “Şimdi artık yılda 2-3 mağaza açabiliyoruz. Bilhassa 2014 beni çok korkutuyor. Bu yıl açacağımız mağaza sayısı 2 veya bir ihtimal belki 3 olabilir. Dikkatli hareket etmek zorundasınız, neyin ne olacağı, nasıl bir krizin patlayacağı belli değil. Piyasalar artık hiç ümit verici değil. Şu süreçte önümüzü görmemiz mümkün değil. Tüccar ve sanayici, ister küçük ister orta ve isterse de büyük ölçekli olsun şu anda ürkek, cesaretli değil eskisi gibi” dedi.
Tüketicilerin de alışveriş yapmaktan kaçındığını söyleyen Sağın, “İnsanlar alışveriş yapmıyor artık. 2008’den beri bu tedirginlik var. Cirolara bakıyorum geçen yıla oranla yüzde 52 civarında bir düşüş var, ayak girişi kesilmiş. Ayak giriş ve faturaya dönüşüm oranına baktık, yüzde 13 düşüş var” şeklinde konuştu.
Mobilya perakendecileri de sıkıntılı
Mobilya perakendeciliğinde yaşanan gelişmeleri ve sektörün son durumun öğrenmek için ziyaret ettiğimiz Modoko Mobilyacılar Sitesi Yönetim Kurulu Başkanı İ. Etem Özçelik’te gelişmelerden kaygı duyuyor. Mobilyacıların yeni mağaza açamadıklarını ve mağazalarını yenileyemediklerini söyleyen Özçelik, “Karlar azaldı, zam yapamıyoruz. Hammadde dahil herşey zamladı ama biz fiyatlarımızı arttıramıyoruz. Kumaşı yüzde 8 KDV ile alıp mobilyayı yüzde 18 KDV ile satıyoruz. Bu konudan son derece rahatsızız. Kredi kartlarına uygulanan taksit sınırlaması da alışverişi zorlaştırıyor. Sektörde eskiden vadeler çok uzundu. Bankalar bu konuda bizleri rahatlatıyordu. Taksit sınırlaması da bizleri sıkıntıya soktu” dedi.
Sinan Öncel: Firmalar acaba karlı mı büyüyor?
Terteks Yönetim Kurulu Başkanı, İSF İcra Kurulu Üyesi ve BMD Başkanı Yardımcısı Sinan Öncel, 2014 yılının başından bu yana zor bir yıl olacağını tahmin ettiklerini söyledi. Görüşlere kısmen katıldığını da ifade eden Öncel, “Alışveriş merkezleri doygunluğa ulaştı. Birbirine yakın lokasyonlardaki alışveriş merkezleri tehlike yaratmaya başladı. Herkes bu tehlikeleri görüyor. Özellikle Suriye, Irak sıkıntısı önemli etken. O bölgelere gerçekleştirilen ihracat ürünleri iç pazara kaydırıldı. Bunları göz ardı etmemek lazım. Suriye sınırındaki alışveriş merkezlerimizin durumları ortada. 2014 yılının sıkıntılı geçeceğini zaten biliyorduk. Önlemlerimizi almıştık. BMD’de de bunları konuştuk. Büyüyen firmaları incelemek lazım. Acaba karlı mı büyüyorlar. Yabancı bir giyim markası, sezon başında indirim yaptı. İstanbul Shopping Fest, cirolara neyseki olumlu yansıdı. Pırlanta satıcıları, cep telefoncuları ve kuyumcular kan ağlıyor. Taksitle satışın kalkması bu sektörleri sıkıntıya soktu. Mobilya satıcılarını taksit sınırlaması üzdü. Benim, Twigy olarak 20 mağazam var. Mağaza açarak büyüme hedefinde değildim. Zincir mağazalar ve marketlerle büyüyoruz. Mağaza işinde hesaplı gitmezseniz sonunuz hayal kırıklığı olur” dedi.
Groseri: Belirsizlikler, bekle-gör stratejisine neden oluyor
Her zaman olduğu gibi gergin siyasi ortamın getirdiği belirsizliklerin yatırım yapmak isteyenlere bekle gör stratejisi uygulattığını vurgulayan Groseri yönetim ve İcra Kurulu Üyesi Levent Ugurses, “3’lü seçim sürecinin henüz ilkini geçebildik, diğer ikisi tamamlandıktan sonra ancak hızın beklenen ritme çıkacağını umuyorum. Son 15 yılda kapattığımız mağazamız hiç olmadı, yenilemeler ihtiyaç halinde her an olmakta, bütünü ile değil operasyonu aksatmama adına parça bazında olmakta bu çalışmalar. 2014 yılında ayrıca biri Adana diğeri Mersin’de olmak üzere iki de yeni mağaza açacağız” dedi.
Azda: Marketler açılıyor ve kaderine bırakılıyor
İşletmelerin yavaş yavaş aralarından ayrıldığını söyleyen Azda Group Genel Müdürü Kemal Tanıl, “Şimdiye kadar yaşanılan sorunlar hep halı altına süpürüldü, piyasadaki olumsuz veriler dikkate alınmadı bize bir şey olmaz dendi, aslında 2 yıl önceden iflas etmiş firmalar suni teneffüsle bu zamana kadar geldi ve sonunda iflaslar başladı. Bu gün her kez gıda perakendeciliğinde şartların ağırlaştığı rekabetin işletmelere zorda bıraktığı, mali ve ekonomik kıskanç arttıkça kurumsal yapıya gelemeyen işletmelerin sistemden bir bir çıktığı herkes tarafından görülüyor. İşletmeler bir umutla açılıyor, ancak kısa süre sonra bu iş yerinin kapandığını, tahliye veya tasfiye dolayısıyla ürünlerin ucuz-pahalı satıldığını, işyerine devren kiralık ilanının asıldığını gördüğümüzde de üzülüyoruz” dedi ve ekledi:
“Bilinçsiz açılışlar yapılıyor, fizibilite çalışması yapılmadan müşteri portföyü ve hedef pazar tanınmadan onların isteklerini ve beklentileri öğrenilmiyor. Rakipler incelenmiyor ve inavosyon yapılmıyor. Sürdürülebilir bir rekabetçi avantaj elde etmek için en önemli şey pazarlama endişesinin olmasıdır. Marketler açılıyor ve kaderine bırakılıyor. Sizin yüzünüz olan müşteri hizmetleri ve satış elemanlarını bilgilendirmek satış ve davranış konusunda müşteriye yaklaşımının ve çapraz satışı nasıl yapacağını iyi anlatmak hayati önem taşımaktadır. Müşterilerinize ulaşmak ve kendinizi tanıtmak için pazarlama ve reklam araçlarını etkin kullanmak gerekir. Biliyoruzki yeni müşteri kazanmak sadık müşteriyi elde tutmaktan çok daha zordur. Müşteri memnuniyeti ve bağlılığı için çaba sarfedilmeli gelen müşteri şikayetleri anında çözülmelidir. Kısaca bu ve bunun gibi yapılması gereken birçok unsur yapılmadığında çorap söküğü gibi sorunlarında arkası gelmiyor ve sonuçlar vahim oluyor. Uzun vadeli ve geniş kapsamlı düşünmek stratejileri belirlemek akılcı bir girişimcinin yapması gerekenlerdir.”
Üçge: Durgun seyir, bir dönem daha devam edecek
Son bir yıldır yaşanan siyasi sürecin yerel seçimler ve yaklaşan seçim gündeminin özellikle döviz kurlarında birtakım hareketlenmeler yarattığını dile getiren Üçge Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Hayri Tuncer, “2014 yılının fiili olarak seçim yılı olması hem siyasi hem de ekonomik göstergelerde birtakım belirsizliklere neden oldu. Tüm bu süreçler Tüketici Güven Endeksi ve Perakende Güven Endeksi göstergelerinin düşük seyrine neden oldu. Türkiye’de döviz, tasarruf ve borçlanma aracı olarak kullanıldığı için döviz kurlarındaki değişkenlikler, perakende sektöründe de yatırımların ötelenmesine neden olan önemli faktörlerden biri oldu. BDDK verilerine göre, tüketici kredileri tutarı 258 milyar 276 milyon lira oldu ki bu rakam artıyor. 76 milyonluk nüfusa böldüğünüzde her vatandaşın ortalama 3.398 TL borcu var. Tüketiciler gelirlerinin büyük kısmını konut, taşıt gibi ödemelere ayırıyor ve kalanı ile geçinmeye çalışıyor. Bu durum da market satışlarını ve dolayısıyla yeni şube açılışlarını etkiliyor” dedi. Mevcut mağaza verimliliğine odaklanmanın tam zamanı diyen Tuncer, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Son on yılı değerlendirdiğimizde perakendede özellikle yerel zincirlerde hızlı bir büyüme trendi var. Bu süreçte olabilecek en iyi lokasyonlarda market açılışları gerçekleştirildi ve artık doygunluğuna ulaşıldı. Ancak doygunluk sonrasında nüfus artışına ve lokasyona dikkat edilmeden açılan marketlerde verimlilik düştü, ciro ve kar oranlarında ciddi kayıplar meydana geldi. Bu durumu doğru analiz eden marketler artık yeni şube açılışları yerine mevcut mağazalarının verimliliğine odaklandılar.”
Tuncer, “Yabancı yapı market zincirleri ve elektronik zincirleri birer birer Türkiye pazarından çekiliyor. Bu kanalda ise yabancıların yerine yerel ve ulusal markaların giderek güçlendiğini ve mağazalaşma sürecinin arttığını görüyoruz. Market açılışlarının durağanlaştığı bu geçiş sürecinde çözüm olarak açılış yapılacak noktalar nüfusun artış oranına göre iyi etüt edilmelidir. Bununla birlikte sektör temsilcileri, mağaza tasarım konseptleri ve hizmetlerinde fark yaratarak yeni müşteride marka algısı ve güveni yaratmalı, sadık müşterileri elde tutma çabasında olmalıdırlar. Sonuç olarak bu durgun seyir bir dönem daha devam edecektir. Ancak marketler şube açmadan büyüyemezler. Perakende yasasının da yürürlüğe girmesiyle sektör temsilcileri de önlerini görebilecek ve perakende yasası mağaza açılışlarını olumlu yönde tetikleyecektir diye düşünüyorum” dedi.
Snowy Ulu Kardeşler: Maliyet analizleri sağlıklı bir şekilde yapılıyor
Market açılış hızlarının olması gereken sürece geldiğini söyleyen İstanbul PERDER ve Snowy Ulu Kardeşler Yönetim Kurulu Başkanı Ramazan Ulu, “Organize perakende sektöründe yer alan yerel perakende marketlerimiz, maliyet analizlerini artık çok sağlıklı bir şekilde yapabilmekteler. Bu analizler, sağlıklı yapıldığında ortaya çıkan düşük kar marjları; istikrarlı bir büyüme sürecinin yerel perakende marketleri açısından daha sağlıklı bir sonuç doğuracağı hususunda önemli bir gösterge oldu. Ayrıca hızlı büyüme süreçlerinin, finansal açıdan etkileri dışında kalifiye ve eğitim seviyesi yüksek personel açısından da derin etkileri bulunmaktadır. Aynı ekiplerle daha fazla iş süreci yönetmeye çalışmak; verimlilik adına ve turn-over oranlarının yükselmesi adına da olumsuz etkiler yapmaktadır. Hızlı büyüme süreçlerinin bir diğer etkisi ise; büyümeye odaklanırken, mevcutta bulunan mağazalarımıza odaklanamamak ve verimliliklerini kaybedilmek hususudur. Tüm bu hususları göz önünde bulunduran yerel perakende marketlerimiz, hızlı bir büyüme sürecine girmek yerine; verimliliğe odaklanarak istikrarlı büyüme süreçlerinde bulunmayı tercih etmekteler” dedikten sonra şu bilgileri verdi:
“Snowy Ulu Kardeşler olarak kuruluşumuzdan günümüze dek, istikrarlı büyüme sürecine önem vermiş şirketlerden bir tanesiyiz. İstanbul’da 16 şubemizle yerel perakende içerisinde rol oynamaktayız. Bugüne dek kapattığımız bir mağazamız bulunmamakta. Sadece iki şubemizi, bulundukları bölgeleri değiştirmeyerek, 200 metre yakınındaki daha yüksek metrekareli ve daha verimli alanlara taşıdık. Ayrıca beş şubemizi de standardizasyon çalışmalarımız doğrultusunda tadilat sürecine sokarak yeniledik. Şu anda bir şubemiz hariç tüm şubelerimiz yeni ve tek tip konsept durumunda. Kalan diğer şubemizi de 2015 yılı içerisinde tadilat sürecine sokarak tadilat ve yenileme çalışmalarımızı sonlandıracağız.”
Ülkemiz zor günler geçirirken hemen her geçen gün yeni bir haberle uyanıyoruz. Dolar ve avronun inişli ve çıkışlı grafiği de endişeler yaratıyor.
Türk lirasının başta dolar olmak üzere, neredeyse tüm dünya para birimleri karşısında değer kaybediyor oluşuna önlemler almak ve para birimimize gereken değeri verebilmek adına perakende sektörü de son dönemde birçok değişiklik yapılıyor. Fiyatlar değişiyor, bu da raf etiketleri ne yansıyor. Hükümette fiyat iniş ve çıkışları için çeşitli önlemler alıyor. Bu arada perakendeciler de adeta suçlu durumu düşürülüp çeşitli medya organlarında acımasızca yargılanıyorlar.
Bizde bu sayımızda zam fırtınasını masaya yatırdık. Perakendecilerin ve tedarikçilerin görüşleri- ni aldık. Tedarikçiler zam yapmamak, perakendecilerde zamlı mal alıp satmamak için yoğun çaba sarf ediyorlar. Adeta zamları frenliyorlar.
TPF: Marketler hedef gösteriliyor
Türkiye Perakendeciler Federasyonu Başkanı Mustafa Altunbilek, konu hakkında şunları söyledi:
“Bu konuyla ilgili yanlış algıyı önlemek adına, marketlerin içinde bulunduğu şartları ve niye ürünlere zam yapıldığını da haklı gerekçeleriyle açıklamamıza rağmen halen bu tip haberlerin yayınlanıyor oluşunu üzüntüyle görmekteyiz. Her şeyden önce organize gıda perakendesi çok sayıda markanın olduğu ve rekabetin had safhada yaşandığı bir sektördür. Organize zincir marketler, bütün ürün gruplarında rakiplerinden daha ucuz satmak için pazardaki fiyatları incelemekte, satın alma görüşmelerini buna göre yapmaktadır. Lojistik yönetimi, ürün yönetimi, personeli verimli kullanma, enerji tasarruflu ekipman kullanımı ve taze ürün gruplarında üretim yatırımları olmak üzere maliyetleri kontrol altına almak adına gerekli, yapılabilecek ne kadar çalışma varsa yereli – ulusalı, bütün market zincirleri elinden geleni yapmaktadır.
Yıllık TÜFE artış oranının yüzde 17,90 olarak açıklandığı bir dönemdeyiz. Hızlı tüketim ürünlerinde bu oran yüzde 20’nin üzerine çıkmış durumda. Çikolata dan helvaya, şampuandan deterjana kadar markalı hızlı tüketim ürünlerinin neredeyse yüzde 90’a yakın bölümü ithal hammadde alarak üretimini gerçekleştiriyor. Çalıştığımız üretici – tedarikçi firmalarımızın hammadde maliyet girdileri son 6 ayda 3’e katladı. Üretimde ve lojistikte kullanılan enerjiye iki kere azımsanmayacak oranda zam geldi. Hal böyleyken tedarikçi-üretici firmalara nasıl zam yapmayın diyelim. Kaldı ki market zincirlerinin tamamı, kendi güçleri, ölçekleri nispetinde tedarikçilerine zam yapmamaları için olabilecek en son seviyeye kadar telkinde bulunuyor. İş sadece üreticiyle bitse, bizim maliyetlerimiz sabit kalmış olsa yine de emin olun market zincirleri ürünlere fiyat artışı yapmaz, gerekirse zaten minimum seviyeye inmiş karlılıklarından biraz daha feragat etmeyi göze alırdı. Ancak market zincirlerinin de maliyetleri yerinde durmuyor. TÜFE’nin yüzde 18’lere dayandığı bir dönemde büyük mücadele vermemize rağmen her birimizin mağaza kiralarına çok ciddi zamlar geldi. İyi lokasyonlu ve döviz üzerinden kira kontratı yapılmış mağazalarda perakendeciler ya bu anlaşmayı belli bir kurda sabitlemeye çalıştı ya da olmuyorsa mağaza ciro yaptığı halde kapatmak zorunda kaldı. Enerjiye yapılan çifte zam bize de yansıdı, ne kadar tasarruflu ürün kullanırsak kullanalım halen çok ciddi enerji tüketimimiz mecburen var. Personel maaşları, genel merkez ve depo giderleri, diğer lojistik giderler, kayıp-kaçak, fire, ekipman ve teknoloji giderlerini de üzerine katın. Bütün bunların üzerine marketler yılsonunda halen kâr edebilmişse kendilerini şanslı görecekler. Durum böyleyken ‘Market zincirleri yine fahiş zamlar yaptı’ tarzında haberlerin ısrarla yayınlanıyor olmasını son derece haksız ve anlamsız bulduğumu özellikle altını çizerek belirtmek istiyorum”
GPD: Fiyat artışları bizlere mal ediliyor
GPD Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Songör, enflasyonun sebebinin organize market zincirleri olarak gösterilmesinin büyük bir haksızlık olduğunu vurgulayarak şunları kaydetti:
‘’Tedarikçimizin önünü kesmeden, ürün ve hizmetleri hijyenik ortamda ve en iyi fiyatla tüketiciye ulaştırma görevimizde daima tüketicimizin tarafında olduğumuzun altını çizmek isterim. İçinde bulunduğumuz ekonomik durumda, bizler kendi gücümüzle finansman desteği sağlamaya çalışırken, tedarik zincirimizin de sekteye uğramaması gerekiyor. Tedarikte zorluk çekmememiz, stoklarımızı iyi yönetebilmemiz ve üretim maliyetlerinin de kontrol altında kalması sayesinde tüketicimize de fiyat artışı yansıması en az düzeyde kalacaktır. Tedarik zincirimizden gelen fiyat dalgalanmalarını tüketi cimize en az düzeyde yansıtmak için kendi finansman kaynaklarımızı zorluyoruz. Ölçeğimizi kullanarak sağladığımız fiyat avantajıyla da son fiyatlarımızı dengelemeye çalışıyoruz. Ancak buna rağmen gıda fiyatlarındaki artışlar sürekli biz perakendecilere mal ediliyor. Yeni düzenlemelerle birlikte satış etiketlerinde ürünlerin alış fiyatlarını ve dolayısıyla bazı kalemlerde aslında zarar ettiğimizi göstermemize rağmen bu durumla baş etmeye çalışmaktan, kendi asıl işlerimize yoğunlaşamadığımız zamanlar oluyor”.
Migros: Gıda enflasyonunun sebebi olarak gösterilmemiz haksızlık
GPD Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı ve Migros Ticaret A.Ş. İcra Başkanı Özgür Tort konuyla ilgili maddeler halinde özetle şunları söyledi:
– Biz perakendecilerin döviz kuru ile yapılmış kira sözleşmelerinde TL’ye dönerken tercihimiz, beklentimiz ciroya bağlı bir TL cinsi ödemedir.
– Sözleşmelerin yenilenmesi için tanınan 30 günlük süreyi anlaşmanın sağlanabilmesi açısından yetersiz bulup minimum 60 günlük bir süre talep ediyoruz.
– 60 gün sonunda anlaşma sağlanamaması halinde kiracı açısından cezai müeyyide doğmadan fesih hakkı tanınmasını istiyoruz.
– 60 gün sonunda da anlaşmaya varılamayıp başlayacak olası hukuki sürenin hukuk sistemimizdeki yoğunluktan kaynaklanacak olası uzamasına karşı özel bir düzenleme tanımlanmalı.
– Hukuki sürenin sonunda doğacak olası tahliye kararı üzerine geçecek tahliye sürecinde uygulanacak kirayı da mahkemelerin tespiti hakkaniyetli olur diye düşünüyoruz.
-Gıda enflasyonunun sebebi olarak gösterilmemiz haksızlık.
Sucular, artan su fiyatlarından şikayetçi
Son 1 ayda suya yüzde 60 zam yapıldı. 1 TL’ye satılan 0,50 litre suyun fiyatı bile 2 TL oldu. Bu duruma sucu esnafından da tepki geldi. İstanbul Sucular Esnaf Odası Başkanı Ahmet Turan Akkaya, yapılan zamların girdi maliyeti veya döviz kuru artışı ile alakası olmadığını belirterek” Satılan sular Amerika’dan, yurt dışından gelmiyor. Dünyaya suyu biz satıyoruz. Kullanılan plastiklerin çoğu da yerli üretim. Bu zamlar, tamamen fırsatçıların dolar kurunu bahane ederek yaptıkları haksız bir zamdır” açıklaması yaptı.
Temel ihtiyaç ürünlerinin fiyatı, dolar kurundaki dalgalanma nedeniyle artarken, fırsatçılar ithalata dayalı olmayan ürün ve gıdalara da zam yaptı. Son olarak Ticaret Bakanlığı, döviz kurundaki artışı bahane ederek fiyatlarda haksız zam yapanlara karşı hakarete geçti. Esnaf da sektördeki son durumu ortaya koyarak, haksız zam yapanlara tepkisini koymaya başladı. İstanbul Sucular Esnaf Odası Başkanı Ahmet Turan Akkaya, maliyetler göz önüne alındığında piyasada 6 TL ile 20 TL arasında satılan 19 litre polikarbon damaca suyun azami 10 TL’den satılması gerektiğini açıkladı.
Ahmet Turan Akkaya,” Evet bir mali yet artışı var. Ama karşılığı yüzde 60 zam değil. Bazı su şirketleri dolar kurunu bahane ederek halkımızın en temel ihtiyacı olan suya fahiş oranda zam yaptı. Su, acil gıda maddesi olarak tarifeye tabidir. Halkımızın daha fazla mağdur olmaması ve haksız rekabeti önlemek için fiyat tarifesi çıkaracağız” dedi.
Yerli yazılımların daha çok tercih edileceği bir döneme girdik
Üretimini yaptıkları yazılımların maliyetinin yaklaşık yüzde 80’inin Türk Lirasına dayalı kendi personel maliyetlerinden oluştuğunu söyleyen Obase Genel Müdürü Bülent Dal, “Yüzde 20’si ise yazılımımızın üzerinde çalıştığı platformlara ait dövize endeksli yabancı yazılım lisansı ve yabancı kaynak maliyetlerinden oluşmaktadır. Yerli personele dayalı maliyetler genellikle yıllık enflasyon ve performansa endeksli yıllık artışlarla bu seneye kadar geldi. Personele endeksli hizmet fiyatlarımız, bir değişiklik olmadan bu sene sonuna kadar aynen devam edecektir. Üçüncü parti yabancı yazılım lisans maliyetleri ve yabancı insan kaynağı maliyetleri dövize endeksli değişmektedir” dedikten sonra maliyet artışlarının satış fiyatlarına yansıması konusunda şu bilgileri verdi:
“Yerli personele dayalı maliyetlerde bir fiyat değişikliği olmaması gerekmektedir. Üçüncü parti, çözümlerin üzerinde çalıştığı platformlara veya yabancı kaynak kullanılan yazılımlarda fiyat artışı söz konusu olmaktadır. Kurlardaki artış önemli bir problem ve talebi olumsuz etkileyen bir unsur. Ancak dövizdeki değişkenlik kur artışından daha önemli bir problem. Sağlıklı bir ticaret ortamı için kurun bir yere oturması bizler için daha büyük önem arz etmektedir.”
Yazılım tedarikçileri tarafından gerçekleşen fırsatçılık gibi bir durumun olduğunu düşünmediğini ifade eden Dal, “Yerli yazılımların daha çok tercih edileceği bir döneme girdik ve bu vesileyle yerli yazılım pazarının büyümesini temenni ediyoruz” dedi.
Özhan: Ürün tedariklerinde ciddi sorunlar yaşıyoruz
Organize perakendenin fiyat artışlarını engellediğini, rekabette kalabilmek için fiyat artışlarının zorunlu hallerde yapıldığını söyleyen Özhan Marketler Zinciri Genel Müdürü İbrahim Özhan, “Tek başına frenleyebilmesi mümkün görünmüyor. Üretim girdi maliyetleri yurtdışı para biriminden olan ithal edilen ürünlerde fiyat artışı zorunluluk doğuruyor. Ancak ülkede üretilen ürünlerde maliyet değişimleri kadar fiyat artışı yapılmasına ön ayak olunuyor” dedikten sonra şu bilgileri verdi:
“Fiyat artışlarında öncelikle elimizde var olan ürünlerden ziyade yeni alınan ürünlerin fiyatlarını güncelleyerek artışı minimumda tutmaya çalışıyoruz. Kar marjlarımızı işletme maliyetlerini dikkate alarak tekrar revize ediyoruz. Cirolarda düşme var. Öncelikle süt ve ürünlerinde müşteriler daha ucuz olanları tercih ediyor. Yine lüks tüketim ürünlerin de düşüş hatırı sayılır nitelikte. Enflasyonun altında büyümeye başladık.”
Bazı ürün gruplarında tedarik zorlukları yaşadıklarını kaydeden Özhan, “Teknoloji ürünlerinde (el terminali vb.), Meyve suları, Kakaolu fındık kremalarında Salça gibi ürünlerde, Çaykur’un bazı ürünlerde tedarik sorunları yaşıyoruz. Kağıt ürünlerinde fiyat geçişlerinden ötürü. Ürün tedariklerinde ciddi sorunlar yaşıyoruz. Üretici ve dağıtıcıların elinde de mal az. Tüketici fiyat artışlarına ciddi tepkiler veriyor. Geçen hafta aldığı ürünleri bu hafta aynı fiyattan alamamaları ve özellikle süt ve kağıt, salça, su gibi ürünlerinde şikayetler çok fazla” dedi.
KMD: Yerli ürünlere daha çok eğilim olacak
Ürün fiyatlarındaki artışların kademeli şekilde tüketiciye yansıttıklarını kaydeden Kategori Mağazacılığı Derneği (KMD) Başkanı Yenal Gökyıldırım, “Gelecek günlerde yerli ürünlere daha çok eğilim olacak. Büyük stoklarla çalışıyoruz. Türkiye’de beyaz eşya, cep telefonu ve küçük ev aleti gibi ürünlerin ciddi üretimi yapılıyor. Demir, plastik ve petrole gelen zam illaki bu üretimi etkiliyor. Ama şu anda aşırı bir etkilenme yok. Kur daha doğru yere oturmadı. Bizim için ideal olan doların 4, euronun 5 TL olması” dedi. Son zamanlarda ithal ürün üstüne ardı ardına gelen vergilere değinen Gökyıldırım, birçok ürüne ulaşmakta zorlandıklarını aktardı. Ayrıca Gökyıldırım, taksitli alışverişin kaldırılmasıyla tüketicilerin eskiden olduğu gibi yüksek faizli senetle alışverişe yönlendiğini bildirdi. Gökyıldırım senetli satışlarda uygulanan yüksek faizin bir kısmının kayıtdışı ekonomi yarattığını anlattı.
Gratis: Satışlar düşmedi
Gratis CEO’u Bahadır Özbek geçen yıla göre satışlarda geriye gidiş olmadığını söyledi. Fiyat artışlarını tüketicilere yansıtmadıklarını belirten Özbek, “Organize perakende enflasyon karşısındaki en önemli motor. Tüketicinin olabildiğince yanında olup zam dalgasını uzatmaya çalışıyoruz. Elimizdeki stokları kullanıyoruz. Pek çok sektör özelinde zam gelecek tartışması var. İnatla bunun karşısında direniyoruz” ifadelerini kullandı.
Koçtaş: Ani fiyat artışlarını dengeliyoruz
Koçtaş Genel Müdürü Alp Önder Özpamukçu, makul kurdan TL’ye dönerek dolarizasyondaki etkinin azaltılması gerektiğine dikkat çekti. Özpamukçu, “Biz pazara tüketiciye alım gücüne yönelik ürünleri sunmak zorundayız. Ani artışları dengeliyoruz. Bizim çekmecelerimizde fiyat artışları bekliyor. Çünkü tüketiciye aniden bu yansıtırsak ekonomi durur. Böyle bir şeye müsaade etmeyiz. Fakat taksit uygulamalarında kayıt dışı tarafta ciddi sıkıntılarımız var. Türkiye’de kayıt dışı rasyolar Avrupa’nın çok üstünde. Kayıt dışı rasyoların her bir puan inişi Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’da (GSYİH) yüzde bir artış demek” diye konuştu.
BİM: Bazı ürünlerin raf fiyatlarının artışı kaçınılmaz olmuştur
GPD Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı ve BİM İcra Kurulu Üyesi Galip Aykaç şöyle cevapladı:
“3 sene öncesine kadar ÜFE ile TÜFE arasında ki fark şu ankinin tersine iken bugün üretimin maliyet kalemlerinin döviz kuruna ve/veya bağımsız olarak artmıştır. Çoğunlukla üretici olmayan biz perakende ciler bu maliyet artışlarını müşterimize en az şekilde yansıtarak artan rekabet ortamında üstünlük sağlamaya çalışmaktayız. Ancak öyle ürün grupları var ki fiyat artışını durdurmak mümkün değil. Örneğin pet su üretimindeki en önemli maliyet kalemi olan ambalaj ve lojistik maliyetleri; domates salçası üretimindeki ana hammadde olan domatesin bu yılki üretim yetersizliği gene ambalaj maliyeti; ayçicek yağının ana hammaddesi olan ayçicek çekirdeğinin geçen senek fiyatı 1.750 TL iken bu yıl 2.450 TL’ye çıkması; temizlik kağıdı ürünlerinin ana hammaddesi olan tamamen ithal olan selülozun döviz kuru dışında döviz cinsinden fiyatı bile 650 dolardan 850 dolara çıkması bu ürünlerin raf fiyatlarının artışını kaçınılmaz kılmıştır.”
Ramazan Ulu: Karlarımızı en alt düzeye çekeceğiz
Organize yerel perakendecilerin tek şubeli yapılardan bugünkü çoklu şube yapılarına ulaşana kadar her zaman müşterisiyle iç içe, beklenti ve isteklerine hızlı bir şekilde cevap veren işletmeler olduğunu söyleyen İstanbul PERDER Başkanı, Snowy Marketler Zinciri Yönetim Kurulu Başkanı Ramazan Ulu, “Müşterisinden aldığı bilgiler doğrultusunda iş yapış süreçlerini revize etmeye alışık olan ve bu sayede de kalıcı ve alanında başarılı olan yerel perakende firmaları, bugün de yine müşterisinin yanında yer almaya devam etmektedir. Ürün maliyetlerinde meydana gelen değişiklikleri zam olarak raf fiyatlarına yansıtmak konusunda olabildiğince hassas davranmakta ve stoklarında yer alan ürünler için eski zamsız fiyatlarını devam ettirmektedir. Müşterisinin menfaatini korumayı, geçici yüksek kar elde etmekten daha da üstün tutan yerel perakende firmalarımız bu dönemde de aynı anlayışla hareket etmektedir” dedikten sonra fiyat artışlarına karşı izledikleri stratejileri şöyle açıkladı:
“Ürün maliyetlerimizde artışlar vardır. Stok miktarı yeterli olan ürün gruplarında elimizdeki stoklar eriyene kadar yeni zamları müşterilerimize yansıtmamak konusunda son derece hassas davranıyoruz. Hammadde fiyatlarındaki artışların çok net olduğu ve bu sebeple fiyatları çok yükselen ürün gruplarında, tüketicimizin almakta zorlanmayacağını düşündüğümüz diğer alternatif ürünleri raflarımızda bulundurma kararları alıyor ve bu kararlar doğrultusunda satın almalar yapıyoruz.”
Cirolarda düşme var mı? Sepet cironuz değişti mi? sorumuza ise Ulu, “Gıda perakende firmalarının cirolarının en çok düştüğü dönemde bu soruya hayır demek neredeyse imkansız. Fakat cirolarda meydana gelen düşüşler ürün fiyatlarının zamlanmasına bağlı demek yanlış olur kanısındayım. Malumunuz üzere, tüketicilerin harcama kalemlerinin değiştiği bir dönemi geride bırakmak üzereyiz. Tüketicilerimiz geçtiğimiz iki ay içerisinde yaz tatili, kurban ibadeti, okul ve kırtasiye harcamalarına bütçelerini ayırdılar. Bu dönemde ülkemizin başka sektörleri hareketlilik yaşarken gıda peraken desi durgun bir süreç geçirdi. Bu nedenledir ki ülkemizin ekonomik olarak zor günler geçirmesinin gıda perakendesine yansımasını ölçümleme yapma şansımız olmadı. Bu sorunuzun cevabını ancak ekim ayı ve sonrasında verebiliriz. Sepet ortalamalarımız değişkenlik göstermedi. Ürün fiyatlarına gelen zamları olabildiğince yansıtmak istemesek de yeni ürünlerin raflara açılması ile birlikte fiyat geçişleri yaşanmaktadır. Sepet ortalamalarımız değişmemiştir. Ancak sezon itibariyle cirolarımız düşmüştür” dedikten sonra ürün tedariğinde yaşadıklarını şöyle açıkladı:
“Maalesef, bazı ürün gruplarında bu tür problemler yaşanmaktadır. Bazı ürün gruplarında üreticilerimiz hammadde fiyatlarında meydana gelen değişikliklerden dolayı maliyetlerini rekabet koşullarına uyduramadıkları için üretimlerini aksatmak zorunda kalabiliyorlar. Özellikle plastik endüstrisinde meydana gelen zamlar ambalaj fiyatlarını çok etkilemiştir. Döviz kurlarındaki hareketlilikte stabil bir dönemin oluşmasını bekleyen üreticilerimiz vardır. Kimya ve plastik endüstrisine bağlı ürünlerde tedarik sorunları yaşanmaktadır.
Ülkemiz zor bir dönemden geçmektedir. Bu sadece ülkemizin içinde bulunduğu bir durumda değildir. Dünya ekonomisi şekil değiştirmektedir. Hakim bir para modeli ile dünyanın diğer ülke para birimlerinin var olma savaşı verdiğini söylersek de yanlış söylemiş olmayız. Toplum olarak büyük zorlukları birlikte el ele vererek atlatacağımıza olan inancımız tamdır. Müşterilerimiz elbetteki zam geçişi olan ürünler veya ürün grupları konusunda artış oranlarının yüksek olduğunu dile getirmektedirler. Fakat bu artışın nedenleri konusunda bilgilendirilme ihtiyaçları da olduğu aşikardır. Örnek vermek gerekirse domates rekoltesinin bu yıl düşük olması ile birlikte salça fiyatlarında yüksek bir artış olmuştur. Bunun gibi üretim miktarındaki yetersizliklere bağlı fiyat artışları ile ülkemizin içinde bulunduğu duruma bağlı fiyat artışları ayrı ele alınmalıdır. Dünya üzerinde güç kaybetmemizi bekleyen ve bu durumdan mutlu olan bir kitle mutlaka vardır. Fakat biz yerel perakende firmaları olarak ülkemizin bu süreçten başarılı bir şekilde çıkması için üzerimize düşen ne varsa yapacağız. Hem bizi bu günlere taşıyan müşterilerimizi hem de ülkemizin menfaatlerini korumaya devam edeceğiz. Bu ülkede evinin anahtarını güvenerek yerel perakendeciye emanet eden bir halk var. Bu güveni de asla boşa çıkartmayacak olan bir yerel perakendeci var.
Çok çalışacağız ve gerçekleri paylaşarak gereksiz vesveseleri ortadan kaldıracağız. Tasarruf tedbirleri uygulayacağız, karlarımızı en alt düzeye çekeceğiz ve müşterilerimize zamları aynı oranda yansıtmayarak biz yerel perakendeciler olarak ülkemizin bu zor gününde üzerimize düşeni en iyi şekilde yapacağız.”
Tekzen: Sepet cirosu düşüyor
Tekfen Holding Yönetim Kurulu Başkanı Murat Gigin de şu anda müşteri sayılarında azalmanın olmadığını, fakat sepet ortalamalarının düştüğünü ve satın alma gücünün azaldığını kaydederek, markalı üründen markasız ürüne geçildiğini aktardı.
Savola: Zeytinyağında gözle görülür zam yok
Egemdem ve Yudum markalı zeytinyağlarının üreticisi Savola’nın Pazarlama Müdürü Burcu Yaman, zeytinyağı fiyatlarında büyük bir değişkenlik yaşanmadığı söyledi. Hammadde girdilerinin tamamıyla yerli olduğunu ifade eden Yaman, “Son dönemde yansıyan fiyat artışlarına baktığımızda zeytinyağı pazarında ciddi bir fiyat yükselmesi görmüyoruz. Bu da tüketicilere olumlu olarak yansıyor. Birçok firmanın ihracat bağlantılarını güçlendirdiğini görüyoruz bu da pazara olumlu olarak yansıyor” dedikten sonra şu bilgileri verdi:
“Türkiye’de son yıllarda zeytin ağaçları sayısı giderek arttı. Bu nedenle zeytin üretimi çok fazla. Bu nedenle de zeytinyağı fiyatlarında gözle görülür artışlar yaşanmıyor. Zeytinyağı ve ayçiçek yağında fiyat makası büyüktü. Ayçiçek yağında ithal girdilerin olması nedeniyle fiyatlar bir miktar yükseldi. Zeytinyağı ve ayçiçek yağı fiyatlarındaki makas azaldı. Tüketicilerin artık zeytinyağına geçeceğini tahmin ediyoruz.”
Tunçalp: Kanun yanlış yorumlanıyor
Dergimiz yazarı Ercüment Tunçalp, konu hakkında şu açıklamada bulundu:
“Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar” Resmi Gazete’de yayınlandı. Artık mağaza kiraları döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamayacak. Eski sözleşmelerdeki değişiklik ise; “Kararın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 30 gün içinde, daha önce akdedilmiş yürürlükteki sözleşmelerde bedeller, Bakanlıkça belirlenen haller dışında, Türk parası olarak taraflarca yeniden tespit edilecektir” şeklinde gerçekleşecektir.
Hal böyleyken; AYD Başkanı Hulusi Belgü diyor ki; “AVM’ler kiralarını günlük kurdan belirleyecek.”
Cevap olarak BMD Başkanı Sinan Öncel ise “ Eğer günlük kurdan hesaplanırsa mağazalar sözleşmelerini fesheder” diyor. Yorumlar hatalıdır. Kararda çok net ifade ediliyor. “Dövize endeksli kiralar TL ye dönecektir” denmiyor. “Türk parası olarak taraflarca yeniden tespit edilecektir” diyor. Bu nasıl olacak?
Rayiç TL değerler üzerinden yeniden belirlenecektir (sıfırdan sözleşme gibi).
Ülkemizin her bölgesinde yeteri kadar emsal alınacak değer bulunmaktadır.”
Kaya Çiftliği: Piyasa çok hareketli; devamlı fiyat geçişleriyle karşılaşıyoruz
Bayramdan önce süte zam geldiğini ifade eden Kaya Çiftliği Marka Direktörü ve Yöneticisi Burak Gökay Kaya, “Biz de bayram arifesinde tüketicilerimize yansıtarak onları zor durumda bırakmamak adına 12 gün boyunca sabredip zammı ürünlerimize yansıtmadık. Tabi bu sürede fabrikamız zarar etti. Kaya Çiftliği olarak ürettiğimiz ürünlerin hammaddesi süt gibi gözükse de aslında bunun alt yapısında samana kadar uzanan bir üretim aşaması yatıyor. Bunların hepsi maliyeti etkileyen faktörler. Piyasa çok hareketli; devamlı fiyat geçişleriyle karşılaşıyoruz. Bu hareketlenmelerle birlikte bir yandan da rekabet ortamını korumak zorunda olmak epey zor. Amacımız en iyi hizmeti makul bir bedel karşılığında sunabilmek ve bu hedeften şaşmıyoruz” dedikten sonra şunları söyledi:
“Önümüzdeki kışı atlattığımızda iyi bir veri çıkacağını ama yine de sepet ortalamasında bir düşüş ön gördüğümü söyleyebilirim. Ürün tedariğinde şu an için sorun yaşamıyoruz.
On iki gün boyunca zararına satış yapmayı göze almış bir firma olarak, bu konudan mustarip olduğumuzu söyleyebilirim. Gıda işi ambalajdır, ambalajsız gıda olmaz, haliyle sadece biz değil, tüm ithal sektörler bu yeni ambalaj fiyatlandırmalarından nasibini almış durumda. Biz tüketicilerimizi elimizden geldiğince bilgilendirsek de maalesef üretici olarak destek görmüyoruz, basında ve sosyal medyada ‘fırsatçılık’ adı altında karalama yapıyor. Sadece şunu açık bir şekilde ifade etmeliyim ki bir kilogram klasik beyaz peynir için 8 litre kadar süt kullanıyoruz. Devletimizin açıkladığı süt fiyatları da ortada. Haliyle bunun muhakemesini halkımızın takdirine bırakıyoruz.”
Penti: Tüketici her dönemde fırsat arıyor
Organize perakendenin geldiği nokta itibariyle Türkiye perakendesinin gerçek değerini görebildiklerini ve yakından takip edebildiklerini söyleyen Penti Giyim CEO Mert Karaibrahimoğlu, “Perakende sektörü değişen tüketici taleplerine zamanında ve doğru bir şekilde cevap verebilmek için hızlı olmak ve farklı satış kanallarını koordineli bir şekilde yürütmek durumunda. Ancak burada önemli olan sektörün tek bir strateji ile ilerlemesi. Fiyat artışı kontrolünün sağlanması bu noktada özellikle yaşadığımız bu son dönemde hassas bir seviyeye ulaştı. Ekonomik konjöktüre göre anlık aksiyon alırken uzun vadeli düşünerek tüketici-marka güven ilişkisini göz önünde bulundurmak ve piyasa dengesini gözetmek esas noktalar. Bu nedenle organize perakende sektörü ve AVM’lerin birlikte ortaya koyacağı strateji fiyat artışlarını dengede tutmaya yardımcı olacaktır” dedikten sonra şu bilgileri verdi: “Penti olarak biz Türkiye’nin markasıyız. Kaliteyi ulaşılabilir kılan, çok çeşitli koleksiyon yapısı ve kategori kırılımı ile tüketicisine en iyiyi sunmayı hedefleyen ve var olduğumuz kategorilerde amiral konumu üstleniyoruz. Döviz kurunda yaşanan artış nedeniyle ortaya çıkan gider artışını etiketlere yansıtmamak için çaba gösteriyoruz. Kar marjlarımızdan ödün vererek yönettiğimiz bu dönemi olabildiğince fiyat revizesi yapmadan yada minimumda tutacak şekilde planladık. Penti olarak geçtiğimiz yılı % 29’u LFL olmak üzere toplamda yüzde 33 oranında bir büyümeyle kapatmıştık. Bu yılda benzer bir hedef tabloya sahibiz ve planladığımız büyüme mağaza ve online trafik dahil olmak üzere gerçekleşiyor. Yaz sezonunu başarılı bir biçimde, hedef cirolarımıza ulaşarak kapattık. Özellikle ana kategorilerimiz olan iç giyim ve ev giyimdeki yüksek büyüme oranlarımız devam ediyor Hemen ardından Eylül ayının ilk haftası okula dönüş dönemi ile birlikte yeni sezona ev giyim ve bacak giyim kategorileri başta olmak üzere son derece güçlü bir başlangıç yaptık. Eylül ayının ilk 3 haftalık dönemini bir önceki yıl ile karşılaştırdığımızda ciddi bir büyüme yaşayarak geride bıraktık. Özellikle Penti’nin yeni konsepti olan, 3-15 yaş arası çocukları ve gençleri hedefleyen ve Penti mağazalarında cornerları ile konumlanan Penti Young’ın bu artışta yüksek oranda etkisinin olduğunu görüyoruz.”
Özellikle son dönemlerde hammadde temin etme konusunda çok detaylı Ar-Ge çalışmaları yaptıklarını ifade eden Karaibrahimoğlu, “Bu dönemde satın alma stratejilerimizi dönemin zorluklarını göz önünde bulundurarak şekillendirirken tedarikçilerimizi de koruyucu bazı geliştirmeler yaptık. Bunun sonucu olarak hem tüketicilerimizin önceliklerini hem de tedarikçilerimizin faydasını gözetiyoruz. Tedarikçilerimiz ile aramızda eskiye dayanan ciddi bir güven ilişkisi var. Onlarla birlikte atlattığımız benzer süreçleri geçmişte de yaşadık. Bu dönemde de daha önce olduğu gibi dirsek dirseğe hareket ediyor ve bu süreçten her iki tarafında güçlü çıkacağı bir stratejiyle ilerliyoruz. Temel amacımızın sürdürülebilir tedarik zinciri yapımızı yatay ve dikey olarak geliştirerek devam ettirmektir” dedi ve ekledi:
“Son yıllarda yapılan birçok araştırmada yer alan ve beraberinde biz perakendecilerin sahadan aldığı izlenimlerden görüyoruz ki tüketici her dönemde fırsat arıyor. Hedeflediği fırsatı yakaladığında da cüzdan payını o noktaya kaydırıyor. Peraken de tüketicisi son derece bilinçli. Birçok kanaldan ürüne kolayca ulaşabiliyor, kalite ve fiyat karşılaştırmasını rahatlıkla yapıyor, bilgiyi ediniyor ve hatta sadık müşterisi olduğu bir markanın hangi ürün grubunu kaç sezondur hangi fiyata satışa çıkardığını, hangi dönemde o ürünlerin indirimde olacağına kadar detaylı bilgiye sahip olabiliyor. Penti olarak bu noktada son derece şeffafız. Tüketicilerimizle aramızda kurulduğumuz günden bugüne katlanarak güçlenen bir güven ilişkisi var. Geçmiş dönemden içinde bulunduğumuz döneme kadar çeşitli ekonomik krizler, piyasa daralmaları yaşadık sektör olarak. yönetim yapımız, ekonomik dalgalanmaları en profesyonel şekilde yönetebilecek tecrübeye sahiptir. Penti olarak daha öncede olduğu gibi yine güçlenerek, kategorilerimiz bazında büyüyerek bu dönemi geçireceğimize inanıyoruz.”
TGDF: Fiyat artışları asgari düzeyde kaldı
Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu (TGDF) Genel Sekreteri İlknur Menlik de açıklanan son verilerin, gıda ve içecek sanayinin, üretici fiyatlarındaki artışları, ürün fiyatlarına birebir yansıtmadığını ortaya koyduğunu söyledi. Menlik, “Türkiye gıda sektörü olarak maliyetlerimiz çok yüksek oranlarda artış gösterirken, fiyat artışlarını asgari düzeyde tuttuk” dedi.
Reis: Raf fiyatları kademeli artacak
Reis Gıda Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Reis, enflasyondaki artışın yüksek belirsizlik ortamından kaynaklandığını belirterek, döviz artışından kaynaklı ithal ürünler karşısında yerlinin de zam yaptığını söyledi. Reis, “Gıda maddelerinde kendi kendimize yetebilmeyi sağlamamız gerekiyor” dedi. Henüz raflara yansımamış zamların bulunduğuna değinen Reis, üretici fiyatlarının yüksek olmasından kaynaklı, raf fiyatlarının kademeli olarak artacağını ifade etti.
Türkiye’de sonbaharın piyasalar için ayrı bir yeri vardır. Eylül ayı için birbirinden faklı senaryolar havada uçuşur. Türkiye piyasalarının seyri de küresel piyasalardan pek kopamıyor.
Genelde yaz aylarının negatif ve dinlenmeyle geçirilmesinin ardından eylül ve ekim pozitif seyrediyor. Kasım ise net bir şekilde satış ayı. Yıllık hesaplar için kârların realize edildiği ve genelde bizim gibi gelişmekte olan piyasaların satış baskısı altında geçtiği bir dönem.
Türk Lirası’ndaki (TL) değer kayıpları devam ederken, dolar/TL kuru art arda rekor kırıyor. Kurda bu gelişmeler yaşanırken yıllık enflasyon da 15 yılın zirvesinde seyrediyor.
Okula dönüş sezonunda tüketici elektroniği zirvede
BrandZone, Retail Türkiye’ye özel olarak geçtiğimiz yıllarda okula dönüş sezonunda düzenlenen kampanyaları ele aldı. BrandZone verilerine göre; sektörel bazda kampanyalara tüketici elektroniği damga vururken, en fazla kampanya düzenlenen kategori TV, en fazla kampanyaya imza atan marka ise Samsung oldu.
Perakende sektörü için yılın en hareketli zamanı başlıyor. Birçok farklı sektörden marka okula dönüş sezonuna özel kampanyalar düzenliyor. Peki önceki yıllarda kampanyalar nasıl bir seyir izledi, hangi kategoriler zirveye yerleşti. Türkiye’deki markalar için fiyat/rekabet araştırma hizmetleri sunan BrandZone, Retail Türkiye’ye özel olarak 2016-2017 yılları arasında okula dönüş dönemini kapsayan süreçte düzenlenen kampanyaları analiz etti.
“Tüketici elektroniği zirvede”
2016 ve 2017 yıllarının Eylül, Ekim, Kasım ve Aralık aylarında, teknoloji marketleri ve hipermarketlerin düzenledikleri insert, gazete ve tv reklamlarını incelediklerini belirten BrandZone Kurucu Ortağı Cem Köz, “Sektörel bazda tüketici elektroniğinin son iki yılda zirvede yer aldığını görüyoruz. Tüketici elektroniğinde yaşanan bu artışın 2018 kampanyalarında da aynı hızla süreceğini düşünüyoruz. Kampanya verilerimize göre 2016’da sektör olarak üçüncü sırada yer alan küçük ev aletleri 2017’de ikinci sıraya yükselirken; dördüncü sırada yer alan Telekom sektörü 2017’de üçüncü sıraya çıktı. 2016’da ikinci sırada yer alan bilişim teknolojisi ise dördüncü sıraya geriledi” dedi.
“2017’ye TV kampanyaları damga vurdu”
Köz, “Hem 2016 hem de 2017’de kate- gori bazında en fazla kampanya TV kategorisinde düzenlendi. 2016’ya göre akıllı telefon kampanyalarının yüzde 7 oranında arttığını, dizüstü bilgisayar kampanyalarının ise yüzde 6 oranında düştüğünü görüyoruz. 2018 yılında da en çok kampanyanın yine TV kategorisinde düzenleneceğini öngörüyoruz” diye konuştu.
“Son 2 yılda lider Samsung”
Son iki yılda tüm kategorilerde en fazla kampanya düzenleyen markanın Samsung olduğunun altını çizen Köz, “Geçen yıl Samsung’u, yüzde 6’lık kampanya oranıyla Philips ve yüzde 5’lik kampanya oranıyla Lenovo takip etti” dedi.
“Satış kanalında A101 atağa kalktı”
Köz, “2017’de yüzde 23’lük kam- panya oranıyla A101’in zirveye yerleştiğini görüyoruz. Yüzde 22’lik kampanya oranıyla Media Markt ikinci sırada; yüzde 16’lık kampanya oranıyla Vatan Bilgisayar üçüncü sırada; yüzde 13’lük kampanya oranıyla Teknosa dördüncü sırada; yüzde 6’lık kampanya oranıyla BİM beşinci sırada yer aldı” diye konuştu.
MediaMarkt: Döviz kurlarındaki artış tüketici talebini etkileyecektir
Onbinlerce son teknoloji ürün çeşidi ile teknoloji severlerin vazgeçilmez adreslerinden biri olan MediaMarkt olarak her sene olduğu gibi bu sene de sonbahara okula dönüş kampanyasıyla başlayacaklarını söyleyen MediaMarkt Türkiye Satınalmadan Sorumlu YKÜ (COO) Faruk Kocabaş, ”Günlük hayatı kolaylaştıran mobil uygulamalar, okul dönemi için öğrencilerin de vazgeçilmezi oluyor. Sayısal ya da sözel dersler için geliştirilen uygulamalardan, proje hazırlamaya yardımcı olanlara kadar dersleri destekleyecek pek çok yenilik, öğrencilerin başarılı olması için fırsatlar sağlıyor. Özellikle büyük ekranlı akıllı telefonlar ve tabletler ise öğrencilerin bu uygulamaları rahatlıkla kullanmasını kolaylaştırıyor. Ancak bu sene okula dönüş kampanyamızı önceki senelerden farklı olarak, yazlıklardan eve dönüş yapan müşterilerimizin ilgisini çekecek bir şekilde planladık. Eve kapanacağımız günler gelmeden evin ihtiyaçlarını gidermek ve eskiyenleri yenilemek isteyenler için harika fırsatlar olacak” dedikten sonra döviz kurundaki artışlarla ilgili şu bilgileri verdi:
“Dolar kurundaki artış sektörümüzün gündeminde ki önemli konulardan biri oldu. Öte yandan sektörün bağımsız araştırma kurululuşu GFK’nın açıkladığı datalarda tüketicilerin bu dönemde alışverişlerinde belirgin bir kısıtlamaya gitmediklerini gözlemledik. Özellikle akıllı telefonlar artık, temel ihtiyaçlardan biri haline geldi.
Biz de MediaMarkt olarak toplu satın alım yaptığımız için enflasyon artışını bünyemizde yönetebiliyor, değişen şartlara rağmen büyümemizi sürdürmek için verimlilik yollarını keşfediyoruz. Önemli olan tüketicimize en az etki edeceği şekilde hareket etmek ve bunun için çok çaba sarf ediyoruz. Özellikle finansman imkanlarımızda kredi kartı, banka kredi kullanımları gibi çeşitlen- dirme yaparak tüketicilerimizin alım gücünü destekliyoruz.”
Enflasyonun tüketici talebine etkisini de değerlendiren Kocabaş, “Enf lasyondan öte döviz kurlarındaki artış tüketici talebini etkileyecektir. Bu da tüketicilerin ihtiyaçları için yaptıkları alımları öne çekmeleri ne ama ihtiyaç olmadıklarını düşündükleri alımları da normalden daha fazla ötelemelerine neden olacaktır” dedi ve ekledi:
“Bu sene yaz sonrası canlanma için beklentimiz geçen senelerin üzerinde olması yönünde idi. Ama döviz kurlarındaki artış ile ithal ürünlerdeki, özellikle bilgisayar fiyatlarındaki artış bir miktar tüketicileri zorlayacaktır. Bizler yine sunduğumuz seçenekler ile tüketicimizin ihtiyaç duyacağı ürünleri almalarına olanak tanıyacak fırsatları yaratacağız.
Tedarikçiler piyasaya sundukları yeni modeller, tasarımlar, doğru ürünler ile sonbahar döneminde de talebi canlı tutmaya çalışacaklardır. Biz perakendeciler de yaratacağımız etkili kampanyalar ile tüketicilere en uygun fiyatlı ürünleri sunmaya devam edeceğiz.”
Okul alışverişi araştırması Çarşıdan sınıfa-Ağustos 2018
Türkiye’de her yıl 20 milyon öğrenci, Eylül ayında yeni okul dönemine başlıyor. Aileler ise bu dönemde okul alışverişine toplam 15 milyar TL harcıyor. Peki 2018-2019 eğitim ve öğrenim yılı öncesinde aileler hangi kategorilerden, ne kadarlık bir bütçe ile alışveriş yapmayı planlıyor? Satınalma tercihlerine kim daha etkili oluyor? Bu dönemde hangi markalar ve mağazalar öne çıkıyor?
Dünyanın bir çok yerinde yılın en hareketli dönemlerinden biri olarak görülen “Okula Dönüş (Back-to-school)” Türkiye’de de markalar tarafından oldukça önemsenen bir dönem. Yarışmalar, çekilişler, mağaza içi aktiviteler ve fiyat indirimleri gibi geleneksel uygulamalar bu dönemde markaların gözdesi. Fakat günümüzde asıl kritik olan şeylerden biri de teknoloji ve trendleri kullanarak, geleneksel pazarlama uygulamalarını geliştirmek.
Bu sebeple 2018-2019 eğitim-öğretim yılı öncesindeki alışveriş planlarına ışık tutabilmek adına “Okul Alışverişi Araştırması: Çarşıdan Sınıfa” raporunu oluşturduk.
Bounty tüketici platformumuz üzerinden NUTS-1 temsili 421 velinin katılımı ile bir araştırma gerçekleştirildi.
Anavarza Bal: Satışlarda sonbahar ile birlikte artış olacak
Özellikle okul açılma dönemleri ile birlikte tüm markalar gibi Anavarza Bal olarak yeni aktivite planları oluşturduklarını ifade eden Anavarza Bal Genel Müdürü Can Sezen, “Bunun yanı sıra yine bu dönemle birlikte birçok ulusal ve yerel zincir mağazalarda kasa aktiviteleri ve insört çalışmalarında yer almaya devam ediyoruz” dedikten sonra enflasyonun kampanya fiyatlarına etkilerini şöyle açıkladı:
“Birçok üründe özellikle tarıma dayalı ürünlerde enflasyon oranları daha yüksek. Dolayısıyla enflasyon sonucu fiyat hareketliliği oturduktan sonra yine kampanya uygulamaları aynı şekilde devam edecektir diye düşünüyoruz, bal sektörü özelinde baktığınızda ise önümüzdeki aylarda fiyat değişikliği söz konusu olabilir, bu fiyat değişiklikleri oturana kadar bal sektöründe de yüksek oranlı indirimler olmayabilir.
Özellikle enflasyon ile birlikte ekonomimizde son yaşanan süreçlerdeki faiz artışları ve döviz kurundaki yüksek oranlı değişimler mutlaka tüketici talebinin kısılmasına vesile olacaktır ancak sektörel olarak bal sektöründe özellikle sonbahar ile birlikte artış olacağı kanaatindeyiz.”
Yapılan kampanyaların kazan-kazan modeli oluşturmasının önemine dikkat çeken Sezen, “Şayet bu dinamikte yani hem tedarikçi olarak biz lerin hem perakendecinin hem de tüketicinin kazançlı çıkacağı ve fırsat öngörüsü oluşturacağı bir dizayn oluşturduğunuz taktirde kampanyaların perakendeci tarafında da karşılık bulduğuna inanıyoruz” dedikten sonra konuşmasını şöyle tamamladı:
“Fiyat indirimi tüketici de karşılık bulan bir dizayn dolayısıyla hem perakendecilerimizin hem de bizlerin buna kayıtsız kalması mümkün değildir ancak bu oranların makul ve anlamlı olması çok önemli.”
Metro Türkiye’de 2000 okul ürününü test ediyor
İnsan sağlığının korunmasına yönelik çalışmaları da sürdürülebilirlik bilinciyle yürüten Metro Türkiye, sektörde bir ilki gerçekleştirerek 2008 yılında başlattığı “Okula Dönüş” projesinin kapsamını her geçen yıl daha da genişletiyor. Bu yıl Metro mağazalarında satılan tüm kırtasiye, ayakkabı ve tekstil ürünleri, Yeditepe Üniversite Eczacılık Fakültesi Farmasötik Toksikoloji Ana Bilim Dalı tarafından belirlenen ve onaylanan 50’den fazla farklı parametre ile test ediliyor. Metro’da satışa sunulan kırtasiye, ayakkabı ve tekstil ürünlerinin hiç biri çocukların sağlığını tehdit eden kurşun, solvent, fitalat gibi ağır metaller içermiyor.
Metro, yürüttüğü yerinde denetimler, düzenli analizler, tedarikçi eğitimleri ve yasal düzenlemelerle yüzde 20 olan uygunsuzluk oranını ‘0’a yaklaştırdı. Okula dönüş kategorisinde yer alan 2.000 ürünüyle Metro, her yaşa, bütçeye ve ihtiyaca uygun olarak müşterilerine sağlıklı, güvenli ve kaliteli ürünler sunuyor.
Anaokulundan, üniversiteye kadar tüm öğrencilerin ihtiyaçlarına cevap verecek ürün çeşitliliği ve okul listelerinin teslim edilmesinin ardından gerekli ürünlerin alışverişini tamamlamaya yardım eden çalışanlarıyla Metro, tüm ebeveynler için farklı bir alışveriş deneyimi sunuyor. Çocukların sağlığı kadar ailelerin bütçelerini de düşünen Metro, geniş fiyat aralığıyla her bütçeye uygun ürünleri müşterileriyle buluşturuyor. Metro mağazalarında girişte bulunan danışmadan ücretsiz ve hızlı bir şekilde alınabilen “Günlük Giriş” kartı ile dileyen herkes kolaylıkla alışveriş yapabiliyor.
Metro ürünlerin kalitesi ve güvenliğinin yanında, kırtasiye, ayakkabı ve tekstil tedarikçilerinin üretim koşullarını da önemsiyor, çünkü kalitenin üretimin her aşamasında sağlanması gerektiğine inanıyor.
CarrefourSA: Gıda pazarı daralmayacak
CarrefourSA Genel Müdürü Kutay Kartallıoğlu, gıda pazarında bir daralma öngörmediklerini söyledi. Kartallıoğlu, “Gıda sektörü, krizlere karşı defans durumundadır. Bizler, bilgimize güveniyoruz. Daha çok müşteriye ulaşmanın yollarını arıyoruz. Tüketiciler tasarrufa yönelse bile gıda sektöründe daralma olmayacaktır. Bu sektör, son 5 yılda enflasyonunda altında fiyat artışı yaptı. Organize perakende, enflasyonla savaşta iyi bir silahtır. Enflasyona 2-3 puan baskı yapar. Enflasyonla savaşta bizler için çok önceliklidir. Bu konuda tedarikçilerle ele ele vererek projeler üretiyoruz. Bu sayede manşet enflasyonun altında kalıyoruz” dedi.
Bugün için toplam 7 hipermarkette tüketicile- re hizmet veren Lezzet Arası restoranlarının, ilerleyen dönemde yaygınlaştırmaya devam edeceklerini kaydeden Kartallıoğlu, “CarrefourSa İçerenköy mağazasının da yenilenmesi için yatırımcı grup ile görüşülüyor. Temaslar olumlu sonuçlanırsa hem mağaza yenilenecek hem de Lezzet Arası açılacak” dedi.
Olicenter: Tüketici temel ihtiyaçlara yöneliyor
Sonbahar’da döviz ve enflasyondaki olağan üstü çıkış dolasıyla çok verimli geçmeyeceğini tahmin ettiklerini söyleyen Olicenter Yönetim Kurulu Üyesi Adnan Yorguner, “Bizlerde fiyat indirimlerinden çok çapraz promosyonlar ve/veya yapıyoruz. Bahar temizliğine zam yok. Donuk ürünlerde fiyatları dondurduk. Bu hafta zam görmeyeceksiniz, gibi haftalık kampanyalarla desteklenmiş Eylül ayı planlıyoruz. Ekim ayı kuruluş yıldönümü olduğu için şartları zorlayarak güzel kampanyalar ve indirimlerle müşterilerimizi karşılayacağımızı öngörüyoruz. O döneme kadarda dövizdeki yangının sona ereceğini ve fiyatların oturmuş olacağını düşünüyoruz” dedikten sonra şu bilgileri verdi:
“Döviz kurlarındaki artış liste fiyatlarını yükseltmeye devam ediyor. Bu yazıyı yazarken bile; Kurban bayramındaki insert ürünlerini firmalar karşılayabilecekler mi diye düşünüyor insan. Ama biz 2001 öncesini bile görmüş geçirmiş perakendeciler olarak bununda üstesinden geleceğiz. Çok cazip olmasa da iyi fiyatlar çıkaracağız.
Enflasyon tüketicinin alım gücünü azalttıkça tüketici daha temel ihtiyaçlara yöneliyor. (süt, yumurta, ekmek, sebze gibi) Alışverişe ayrılan para azaldıkça çeşitlilik azalıyor, çeşitlilik azaldıkça rafta bekleyen, satışı azalan, valör yiyen barkodların perakendeciye yükü artıyor, karlılık azalıyor, ciro azalıyor, işletme giderinin ciro üzerindeki payı artıyor. Tam bir kısır döngü yani.”
Tedarikçiler kampanyalar konusunda perakendecileri kolay ikna edebiliyorlar mı? Perakende- ciler tedarikçiler kadar fiyat indirimine iştirak ediyorlar mı? sorusunu yönelttiğimizde ise Yorguner, “Tedarikçide, perakendecide hiçbir konuda bilgi sahibi değil. Bekliyor, gözlemliyor stabil kalmaya çalışıyor” şeklinde konuştu.
Toyzz Shop; okul alışverişi için herkesi mağazalarına bekliyor.
Toyzz Shop; 2018 – 2019 eğitim ve öğretim yılı öncesinde güvenilir, kaliteli ve her bütçeye uygun ürünleri, inanılmaz fiyat ve fırsat avantajlarıyla okul alışverişini festivale çeviriyor. Toyzz Shop Pazarlama Grup Müdürü Didem Özgüven, “Okul çantalarında 1 Ağustos 2018, Çarşamba gününden itibaren %30 – %40 – %50 indirim fırsatı sunan Toyzz Shop, 17 Ağustos – 17 Eylül tarihleri arasında da 100 TL ve üzeri alışverişlerde Bonus Flaş’a özel 20 TL Toyzz Shop Bonus hediyesi ve 8 taksit avantajı sağlıyor” dedi.
Kappadokia Gıda: Tüketi ciler sonbaharla birlikte daha dikkatli ürünler seçecek
Kappadokia Gıda Tarım olarak sonbaharla birlikte yeni ürünlerle raflarda olacaklarını ifade eden Satış Koordinatörü Tahsin Atlay, “Tüketi cilerle sağlıklı ürünlerle buluşmayı hedefliyoruz. Biraz üretici biraz da perakendeci karlarından fedakarlık ederek tüketici ye iyi fiyatlarla ürünler ulaşacaktır. Tüketiciler sonbaharla birlikte daha dikkatli ürünler seçerek cebindeki paraya göre ürünler alacak. Doğru kampanyalarla belli ürünlerde mutlaka olacaktır. Tedarikçiler artık perakendecileri eskisi gibi ikna edemiyorlar. Artık perakendeci de büyük stokların altına girmemektedir. Perakendecilerde tüketicilere ulaşmak için fiyat indirmeleri gerekecek” dedi.
Binboğa Bal: Perakendeciler kampanyalara çok temkinli yaklaşıyor
Binboğa Bal olarak pazardaki payı, bulunurluluğu kaybetmemek, markayı daha da büyütmek adına farklı kampanyalar planladıklarını söyleyen Pazarlama Müdürü Tacim Hanay, “Bu kampanyalarımız özellikle tüketicilerimize yönelik yapılan çalışmalardır. Özellikle enflasyonu yüksek olması bizlerin etkili-ilgi uyandıran kampanyalardan alıkoymaktadır. Yoğun rekabetin yaşandığı pazarda, her türlü hammaddenin fiyatının yükseldiği bir ortamda etkili kampanyalar yapmak da mümkün olmamaktadır. Bu da haliyle ilgi uyan dıran indirim oranlarına ulaşılamayacağını gösteriyor” dedikten sonra şu bilgileri verdi: “Enflasyon gelir dağılımını ücretliler aleyhine olumsuz etkilemekte, tüketici olarak ya daha ucuz ürünlere yönelmekte ya da satın alacağı ürünü ertelemektedir. Biz yılın ilk altı ayını değerlendirdiğimizde geçen yıla oranla ciro hedefimizde sapma göstermeden gidiyoruz. Bu yılsonunda hedefimizde bir sapma olacağını düşünmüyoruz. Ama genel anlamda piyasaya baktığımızda geçen yıllara oranla canlanma olacağını düşünmüyorum. Biz tedarikçiler gibi pera- kendecilerde artan girdi maliyetleri nedeni ile çeşitli sıkıntılar yaşıyorlar. Bu nedenle satın almalarına özellikle çok dikkat ediyorlar. Haklı olarak kampanyalara çok temkinli yaklaşıyorlar.”
Altunbilekler: Kurlarda yaşanan dalgalanma fiyatlar üzerinde baskı yarattı
Altunbilekler de sonbahar kampanyalarını planlarken ana iki noktaya daha dikkat ettiklerini, bunların okula dönüş kampanyaları ve mevsimin getirdiği tüketici davranışlarındaki değişikliklere göre planlamalar olduğunu belirten Altunbilekler Satınalma ve Pazarlama Direktörü Ahmet Mayuk, “Müşteri davranışlarını önceden tahminleyip plan yapabilmeyi her işletme gibi çok önemsiyoruz. Bunun için iki yıldır Paro ile ortak yürüttüğümüz CRM çalışmalarına ağırlık verdik. Yaklaşık 400 bin Paro özellikli İyi Kart’lı müşteri sayısına ulaştık. Sonbahar kampanya planlarını buradan elde ettiğimiz müşteri analizlerine göre hazırladık. Okula dönüşle ilgili kategoriler belirledik, sağlıklı atıştırmalıklar, içecekler, süt ve süt ürünleri gibi çoklu paket önerileri hazırladık. Çoklu paketlerin bir kısmını hediyeli tekliflerle zenginleştirdik. Ürün kampanyaları dışında kategori kampan
yalarına ağırlık verdik. Yani kategoride sadece belirli ürünlere değil ilgili kategorinin tamamına müşterilerimize avantajlar sunmaya başladık. Örnek Manav Kasap Şarküteri Unlu mamul Kuruyemiş gibi ana reyonlarda haftalık ürün indirimleri dışında ilgili kategorinin tamamına % 10-15 indirimler ya da kat kat puan kazandıran uygulamaları planladık. Müşterilerimizin en az ürün kampanyaları kadar genel reyon kampanyalarına ilgi gösterdiklerini gördük. Planlamalarımızı bu alanda daha da geliştirdik” dedikten sonra şu bilgileri verdi: “Fiyatın öne çıktığı kampanyalarda müşterilerimize sunacağımız etkili fiyat algısını çok önemsiyoruz. Son birkaç aydır enflasyondaki yüksek seyir ve Ağustos ayında döviz kurlardaki yaşanan malum dalgalanma fiyatlar üzerinde olumsuz baskı yarattı. Piyasalardaki bu hareketlilik birçok üründe raf fiyatlarına olumsuz yansımalara sebep oldu. Bu durum fiyat indirimlerinin müşteriler tarafından sahada daha az gibi algılanmasına neden oldu.”
Enflasyonun tüketici talebine etkisini de değerlendiren Mayuk, “Yüksek fiyat geçişleri ve fiyatların daha da artacağı inancı piyasalara hakim olursa bir süreliğine pazarda geçici ve yüksek tüketici talebi oluşturabilir. Yüksek fiyat artışlarının devamında ise tüketicilerde satın alma miktarlarında da azalmalar, marka tercihlerinde değişimler, daha ucuz segmentlere kayma gibi davranış değişiklikleri olabilir. Bu durum birçok kategoride daralmalara beraberinde ciro kayıplarına neden olabilir. Bize göre piyasaların geçen senelerdeki mevsim canlılığını yakalaması için özellikle Ağustos ayında yaşanan dalgalanmaların durulup piyasanın daha sakin planlama yapabilme süresine bağlıdır. Özellikle piyasa yapıcısı büyük firmalar pazara vereceği mesajlara çok dikkat etmeli sipariş sevkiyat ve fiyatlamalar konusunda yanlış anlaşılmalara neden olabilecek uygulamalardan kaçınmalılar.”
Mayuk, “Tedarikçilerimizle ortak planlanan tüm kampanyaları kazan kazan ilkesi üzerine hazırlar ve müşterilerimize sunarız. Burada bizce asıl önemli olan tedarikçilerimiz ile birbirimizi ikna etmekten ziyade tedarikçilerimizle birlikte müşterilerimizi nasıl daha iyi ikna edebiliriz durumudur. Tedarikçilerimiz ile ortak belirlediğimiz fiyat indirimi operasyonlarına iştirak konusunda işin büyüklüğü ve şekline göre her zaman üzerimize düşeni yaparız” dedi.
Alsan Gıda: Fiyata endeksli kampanyalar yapacağız
Her sene sonbahar etkinliği olarak marketlerde ağırlıklı olarak kırtasiye ve gereçlerine ağırlık verildiğini, tüketicilerinde okulların açılacak olması sebebiyle bu araç ve gereçleri talep ettiklerini, gıda cirolarının daha düşük olduğunu ifade eden Alsan Gıda, Meram Un Satış ve Pazarlamadan Sorumlu Yöneticisi Turgay Alhan, “Bu sene dövizdeki artışın okul dönemine denk gelmesi ve aklınıza gelebilecek her şeyin fiyatının değişmiş olması hem tedarikçileri hem de tüketicileri zorlayacaktır diye düşünüyorum” dedikten sonra şunları söyledi:
“Biz gıda tarafında yine de tüketicinin ilgisini çekecek ürünümüzü raftan aldıracak, her ne kadar fiyat artışları olsa da fedakarlık yaparak fiyata endeksli kampanyalar yapmayı düşünüyoruz. Meram Un, girdiği noktada tüketicilerin ilgisini çekmekte ve kalitesiyle ön plana çıkmaktadır, bu arada rakiplerimizi de takip ederek piyasalardan ve satışımızdan geri kalmamaya çalışacağız. Dövizdeki artışlar makul bir seviyeye gelirde tüketici, tedarikci ve üreticiler rahat bir nefes alır.”
Bereket Döner: Fiyat endeksli kampanyalar olumsuz etkilenecek
Bu sonbahar döneminde back to school (okula dönüş) dönemini verimli kullanmak adına öğrencilere yönelik yeni döner ürünleriyle okul kantinlerine iyi bir başlangıç yapmayı planladıklarını söyleyen Bereket Döner CEO’su Muhammet Nezif Emek, “Bununla ilgili Ar-Ge çalışmalarımıza tamamladık. Bu yıl hedefimiz her yıl olduğu gibi yine en az 1000 okulun kantin ve restoranlarına ulaşmak olacaktır. Enflasyonun son dönemde giderek artması gerek hammadde fiyatlarındaki dalgalanma, gerekse üretim maliyetlerinin yükselmesine paralel olarak üretici ve tedarikçi marjlarını olumsuz etkilemektedir. Bu durum, özellikle fiyat endeksli kampanyaları olumsuz yönde etkileyecektir. Ancak yine de sektör olarak hammadde maliyetlerimizin gerek et gerekse tavukta bu kadar hızlı dalgalanmasına rağmen 2018’de geçen yıl kadar olmasa da ciddi fedakarlıklarla, enflasyona göre olması gereken satış fiyatlarının çok altında kalarak pazarımızı büyütmeye devam ediyoruz” dedikten sonra enflasyonun tüketici talebine olan etkisini şöyle özetledi: “Enflasyon ve döviz kurlarındaki yukarı yönlü seyir, tüketiciler üzerindeki satın alma istek ve gücünü azaltarak talebi daraltacaktır. Özellikle temel tüketim kategorisinde yaşanacak bu talep daralması, biz üretici ve tedarikçiler kadar perakendecilerin de sepet büyüklüğü ve kasa çıktılarını olumsuz yönde etkileyecektir. Ancak bu dönemde karşılıklı fedakarlıklarla ortaya çıkan maliyeti paylaşırsak bu dönemi daha kolay atlatabiliriz. Biz bu yönde çalışmalarımızı başlattık.”
Emek, “FMCG sektörü genelinde olumsuz bir seyir izliyor olsa da sektörümüzde temel tüketim, karşılıklı fedakarlık ve uzlaşma havasını sinerjiye dönüştürürsek daha sınırlı bir etki yaratacağını ön görmekteyiz” dedikten sonra tedarikçilerin kampanyalar konusunda perakendecileri kolay ikna edebiliyorlar mı? sorumuzu şöyle cevaplandırdı:
“Bazı zorlukları olsa da bu süreçten sonra her iki tarafın da ortak menfaatleri çerçevesinde daha uzlaşmacı bir model ile tedarikçi-perakendeci sürecinin başlayacağından eminiz.
Tedarikçiler kadar olmasa da, perakendeciler de yıl bütçelerinde sapma yaşamamak için bazı dönemlerde kendi uhdelerinde indirimlere ortak olmaktadır.”
Büyük boylardan küçük boylara geçiş
Tüketiciye CRM data havuzundan terzi usulü kampanyalara ağırlık verilerek müşterinin kasadan alışverişi geçtiği anda Groseri kartına özel üründe indirim gerçekleştirildiğini belirten Groseri İcra Kurulu Üyesi Levent Uğurses, “Aylık olarak gerçekleştirilen şapka, yaza merhaba, yaza veda, Efsane Cuma, Siber pazartesi vb. kampanya ürünlerinde müşterinin daha önceki alışverişleri analiz edilerek ilgili kampanya ürünleri müşteriye sms yolu ile özel olarak tercih ettiği ürünler sunulmaktadır. Eylül ayında Okula Dönüş kampanyası adı altında, çocuklara sağlıklı beslenmeyi destekleyen ve çocukları abur-cuburdan uzaklaştırmak adına sağlıklı nesiller için meyve alışkanlığını ön plana çıkarmak adına sosyal sorumluluk projesi, yaz döneminin bitimi ile 2.000 üründe yaza veda kampanyası, alışveriş çılgınlığına dönüşen Efsane Cuma kampanyasında 1 alana 1 bedava, e-ticaret üzerinden İndirimli alışveriş çılgınlığı ‘Siber Pazartesi’ ile 1 alana 1 bedava ile devam ediyor” dedikten sonra enflasyonun kampanyalara etkilerini şöyle açıkladı:
“Enflasyon fiyatlara hızlıca yansıdığından indirim oranlarında çok da büyük değişimler yaşanmıyor fakat tüketici algısı yeni fiyatlara hemen adapte olamadığından kampanyaların verimi ve gördüğü ilgi düşebiliyor. Tüketici temel taleplerinde çok büyük etkisi olmayacağı yönünde düşünüyoruz fakat lüks tüketimde bir gerileme söz konusu olabilir. Büyük boylardan küçük boylara geçiş bekliyoruz.”
Yaz sezonundan sonraki canlanma geçen seneler seviyesinde olabilir şeklinde görüşlerini dile getiren Uğurses, “İhtiyaçlar çok fazla değişmiyor, genelde tatil dönüşü ihtiyaçlarda bütçe kısıtlaması yapılmıyor” dedikten sonra şunları söyledi: “2003 yılından bu yana CRM çalışmalarına devam ediyoruz. Halen Adana ve Mersin’de aktif olarak alışveriş yapan 350,000 kayıtlı müşteri yanında yine 20,000 çocuk müşterimizin ayrıca kayıtlarını yaptırdığı birde çocuk kulübümüz var. Müşterilerimize verdiğimiz Groseri kartlar sayesinde onları yaş, cinsiyet, ürün, saat, meslek, gelir dağılımları bazında sürekli analiz ederek, isteklerine bir terzi titizliğinde cevap vermeye çalışmaktayız. Müşterilerimize bizlerle iken kendilerini özel hissettirebilmek bizim için çok önemli, o yüzden tedarikçilerimizin yapmayı planladıkları kampanyaları, istediklerine göre terzinin el becerisini de katarak tedarikçilere sunuyoruz. Dolayısıyla tedarikçileri ikna etmemiz çokta zor olmamaktadır.”
Altun Hipermarketleri: Enflasyondaki yükselme nedeniyle zorlanıyoruz
Sonbaharın perakendeciler için sezon açılışı olduğunu ifade eden Altun Hipermarketleri Genel Müdürü Hakan Baran, “Okulların açılacak olması, bir canlılık yaratır. Fakat bu yıl ekonomide yaşanan son gelişmeler ve uzun yıllar sonra gerçekleşen enflasyondaki yükselme nedeniyle perakendeciler zorlanmaktadır. Yüksek fiyat artışları ve bunlarla gelen zamlar kampanyaların sınırlı olmasını sağlamıştır” dedikten sonra şu açıklamada bulundu:
“Altun olarak bizler müşterilerimize marjlarımızdan fedakarlık ederek kaliteli ürünü ucuz fiyatlarla vermeye çaba sarf edeceğiz. Tedarikçileri de fiyat indiriminde tüketicileri desteklemeye iştirak etmelerini sağlamak için çalışıyoruz. Sonuç olarak bu dönemi perakendeciler ve tedarikçiler olarak elele vererek en az hasarla tüketici isteklerini destekleyerek atlatmak istiyoruz.”
Doygunluk nedeniyle AVM yatırımları azalırken, artan döviz kuru nedeniyle kiracı kaybeden AVM’ler boş dükkanları doldurmakta zorlanıyor.
Yabancı markanın da giderek azaldığı bir alana dönüşen AVM’lerde yeni konsept üstü açık, ferah, caddelerin olduğu proje yatırımları. Artık AVM yatırımcıları tek başına bağımsız bir AVM yapmaktansa konut ve ofislerden oluşan karma projelerinin bir parçası olan ve caddeye yayılan konseptler geliştiriyor. İstanbul’da yapılan ancak boş kalan bazı AVM’lerin de başka projelere dönüştüğü dikkat çekiyor.
AVM tanımı ilgili AVM yönetmeliği ve Uluslararası Alışveriş Merkezleri Birliği-ICSC tarafından aşağıdaki şekilde yapılıyor:
AVM’ler:
– En az beş bin metrekare satış alanına,
– İçinde en az biri büyük mağaza niteliğini taşımak şartıyla beslenme, giyinme, eğlenme, dinlenme, kültürel ve benzeri ihtiyaçların bir kısmının veya tamamının karşılandığı en az on işyerine ya da büyük mağaza niteliği taşıyan işyeri bulunmasa dahi beslenme, giyinme, eğlenme, dinlenme, kültürel ve benzeri ihtiyaçların bir kısmının veya tamamının karşılandığı en az otuz işyerine,
– Ortak kullanım alanlarına,
– Merkezi bir yönetime,
sahip yapılardır.
“Çok kısa sürede 30 bin kişiye iş imkânı yaratmamız mümkün”
400’ü aşkın markaya sahip üyelerinin 70 binin üzerindeki mağazasının yaklaşık yüzde 65’i AVM’lerde olan BMD Başkanı Sinan Öncel’e göre göre AVM’ler markaların müşteriler ile buluşmasında kolaylaştırıcı rol görüyor. Organize perakendenin geliştiği yıllarda tüketicilerin caddeye göre AVM’lerde kendilerini daha güvende hissettiklerine dikkat çeken Öncel, “AVM’ler yıllarca buluşma ve sosyalleşme mekanı olarak kullanıldı. Yaz aylarında serin, kış aylarında sıcak olması da müşteri nezdinde AVM’lerin cazibesini arttırdı” diyor.
Bugün itibarıyla İstanbul, Ankara ve İzmir’de talebin üzerinde bir AVM arzı bulunduğuna dikkat çeken Öncel, markaların AVM yönetimleri ile yaşadıkları sorunları da şöyle ifade etti: “Ağırlıklı olarak yabancıların işlettiği AVM’lerin büyük bölümü perakendeciye ay sonunda hâlâ günlük kur üzerinden kira faturası gönderiyor. Kiralanabilir alanın üçte biri, yani 4,1 milyon metre karelik alan için günlük kurdan kira ödüyoruz. ‘Ciro kirası’ veya ‘üst sınır’ oranlı kiralamayı tercih eden perakendeci için bu durum hiç adil değil. Çünkü kira başta olmak üzere işletme giderlerindeki artış nedeniyle perakendede kârlılık her geçen yıl biraz daha düşüyor. Hatta bazı mağazalar giderleri bile karşılayamıyor. Perakendeci bu durumda bazen cezayı da göze alıp zarar eden mağazayı kapatıyor. Artan maliyetler yüzünden markalarımız yurt içindeki yatırım planlarını ertelemek zorunda kalıyorlar. Bugün Türkiye genelindeki AVM’lerde 4000’in üzerinde boş mağaza bulunduğunu tahmin ediyoruz. Oysa perakendecinin yatırım iştahı var ve kiralar makul seviyelere indirilse bu mağazalar çok hızlı bir şekilde dolabilir. Bir mağazada ortalama 7 – 8 kişinin istihdam edildiğini düşünürsek kısa sürede 30 bin insanımızı iş sahibi yapabiliriz.”
Yeni açılan AVM’lerde ‘kazan kazan’ işliyor
Son iki yılda açılan AVM’lerde ki mağaza kiralarının markalar için daha avantajlı olduğunu söyleyen Öncel, e-ticaretteki artışa paralel AVM’lerin yaşayacağı sıkıntıya da şöyle dikkat çekti:
“Yeni açılan AVM yönetimleri için ayrı bir parantez açmam gerekiyor. Yeni AVM’lerde iki taraf için de ‘kazan kazan’ durumu söz konusu. Son iki yılda açılan AVM’ler markalarımıza ciro üzerinden kira avantajı sunuyorlar ve hemen hepsinde mağazaların neredeyse tamamının dolu olduğunu gözlemliyoruz.
Burada geleceğe dair bir öngörümü de paylaşmak isterim: Online mağazacılığın toptan perakende içindeki payı giderek artıyor. e–ticaretin Türkiye’ye oranla çok daha yüksek olduğu ABD’de her yıl onlarca AVM hayalet merkezlere dönüşüyor, binlerce mağazanın kapısına kilit vuruluyor. Online alışveriş oranındaki artışla birlikte Türkiye’de de benzer bir durumla karşılaşmamız sürpriz olmayacak. Mağaza sayıları e-ticaretteki artışa paralel olarak verimlilik temelinde optimum seviyelere gelecek.”
Perakendeciler yeni mağaza açmaya çok hevesli değiller
Markaların artık verimliliğe odaklandığını söyleyen KDM Danışmanlık Genel Müdürü Murat İzci, “AVM’lerde anlaşma yapan peraken deciler zarar ettikleri mağazalarda gerekirse tazminatlarını ödeyip çıkabiliyorlar. Bazen 6 aylık cezaya bile razı oluyorlar. Her iki taraf arasında yapılan anlaşma bazen üzerine yazılan kağıt kadar değeri olabiliyor. Perakendeci artık yeni mağaza açmaya çok hevesli değil. Tamamen verimliliğe odaklandılar. Türkiye’de AVM’de mağaza açabilecek perakendeci sayısı az. Bu nedenle de AVM’ler kiracı bulmakta zorlanabiliyorlar” dedikten sonra şu bilgileri verdi:
“Perakendeci, neredeyse her sattığı üründen zarar ediyor. ÜFE, %22’nin üzerinde. Buna mukabil TÜFE ise %15’ler seviyesinde. Artan maliyetler satışlara yansıtılamıyor. Markalar, kira indirimi istiyorlar. Bu indirimi AVM’ler vermezse mağazalar kapanıyor. AVM arzının ulaştığı bu noktada eğer mevcut durumu bir kriz olarak yorumluyorsak, kısa vadede çözülebileceğini sanmıyorum.
Cadde kiraları da bir regülasyona girdi. Öncesinde yaşanan boşalma yerini daha makul kiralarla toparlanmaya bıraktı. AVM’lerde de bütün taraflar birbirini idare ediyor. Bu dönemin hassasiyetine binaen perakendeci ile beraber nefes alıp vermek gerekiyor. Kira anlamında da bir makul etrafında buluşuluyor.”
Markalar, AVM’lerle ile birlikte deneyim kazandı
Türkiye’deki AVM sektörünün temsilcisi olan Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği (AYD), kabul ettiği AVM tanımına göre 2018 sonunda 410 civarında AVM olacağını tahmin ettiklerini söyleyen Başkan Hulusi Belgü’ye göre alışveriş merkezleri ve perakende birbirini tamamlayan birlikte büyüyen iki alan. Perakende markalarının alışveriş merkezleri ile birlikte çok değerli deneyimler kazandığını ve birçok fırsat elde ettiğine inanan Belgü, “AVM’ler perakende markalarının tüketiciye daha rahat ulaşmasında kritik bir görev üstleniyor. Bugün özellikle Anadolu’da birçok perakende markası bazı illere ilk kez AVM’lerle birlikte giriş yaptı. Ayrıca yerli peraken de markalarımız AVM’lerde global markalarla yan yana yer alarak hem küresel ve yabancı markalarla rekabeti deneyimledi hem de uluslararası pazarlara açılırken strateji geliştirmelerin sağlayacak çok değerli tecrübeler edindiler” diyor.
AVM’lerin geleceği
Belli bölgelerin AVM doygunluğuna ulaştığını kabul eden Belgü, var olan AVM’lerde ki yenileme, büyüme projeleri hakkında şunları söyledi: “Alışveriş merkezleri yatırımları özellikle 2000’li yılların başından itibaren hızlanan bir ivme yakaladı. Dolayısıyla, bugün geldiğimiz noktada özellikle belli bölgelerde AVM’ler doygunluğa ulaştı. Bu bölgelerde gelecek dönemde AVM yatırımlarının daha yavaş bir hızda büyüyeceğini söyleyebiliriz. Öte yandan var olan AVM’lerde yenileme, büyüme gibi proje yatırımları olacaktır. Ülkemizdeki ilk AVM’lerin açılışı bundan 30 yıl öncesine dayanıyor. Hızla değişen ve gelişen teknoloji ile birlikte bireylerin ihtiyaç ve beklentileri, yaşam tarzları ve eğlence anlayışları da değişkenlik gösteriyor. İlk yıllarda AVM ziyaretçisinin birincil amacı alışveriş iken insanlar artık daha çok sosyalleşmek için AVM’lere geliyor. AVM’lerin yeme-içme, sinema, çocuk eğlence merkezleri gibi alanlarda vakit geçirenlerin sayısı gün geçtikçe artıyor. Öyle ki alışveriş artık eğlenmek için gelmişken yapılan bir eylem halini aldı. Dolayısıyla 30 sene önce amaç, ziyaretçilerinin ilk ihtiyacı olan alışverişi karşılamakken şimdi sosyal alanlar önem kazanıyor. Mimari olarak ise daha çok gün ışığına ihtiyaç duyuluyor. İşte tüm bu sebeplerle ziyaretçilerinin beklenti ve ihtiyaçlarını en iyi şekilde karşılamak adına AVM’lerimiz de bir takım yenileme çalışmalarına gidiyor. Dolayısıyla, mevcut AVM’lerimiz gelecek dönemde hem kiralama stratejilerinde hem de mimari yapılarında değişiklikler yaparak daha verimli ve tercih edilir hale geliyorlar.”
İstanbul 100 AVM’ye bedel
Rea Grup’un yıllar önce yaptığı bir araştırmaya göre İstanbul’un en önemli 73 alışveriş caddesi, barındırdığı yaklaşık 10 bin 517 mağaza ile 100 AVM’ye bedel. Caddeler hem doluluk oranı hem kira bedelleriyle de AVM’lere ciddi alternatif olmaya devam ediyor.
Boş mağaza sayısı artarak devam ediyor
Bugüne kadar 14 farklı bankaya 127 AVM değerlendirmesi yapan Eva Gayrimenkul Değerleme Genel Müdür Cansel Turgut Yazıcı’nın tespitlerine göre AVM ve caddelerdeki boş olan mağaza sayısındaki artış geçen yaz başında başladı ve artarak devam ediyor. Bu duruma gelinmesinde yüksek kira rakamları birinci neden olarak gösteren Yazıcı’ya göre talep edilen kira rakamlarının yüksekliği yeni bir durum değil. Yazıcı’ya göre kiraların dışında ki en büyük etken artık dükkanların satış ve cirolarının eskiye oranla gerilemiş olması.
Yazıcı, AVM’lerin kiracı karması oluştururken ve süreç içinde yeniden kiralama işlemleri yaparken kiracı karmasını pazar analizi doğru yaparak oluşturmaları ve belli bir baz ilave ciro kirası oluşturulmasının gerektiğine inanıyor.
Döviz kurlarının beklenin üzerindeki artışı karşısında kur sabitleme ve gerektiğinde kira indirimine gidilmesinin yanında AVM’lerin finansmanın sağlayan kurumlarının geri ödemelerde yapılandırma yapmaları gerektiğini söyleyen Yazıcı, “Aksi durumda yatırımcının toplayamadığı kiraya dayalı bir banka finansmanı geri ödemesi olur ki, bu da ilave sermaye gerektirir” dedi.
2016-2018 AVM Potansiyeli Analizi Raporlarına göre İstanbul’un hala AVM ihtiyacı olduğunu söyleyen Yazıcı, “2018 yılında neredeyse 30 ilimizin alışveriş merkezi konusunda doygunluğa ulaşmasını bekliyoruz. Bu iller içinde Ankara, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Kayseri, Muğla gibi büyük şehirler olduğu gibi Aydın, Nevşehir, Van, Sivas gibi Anadolu şehirleri de bulunuyor” dedi.
Hasan Ardıç’a göre ticarette ve perakende de sorun var
AVM’lerde özellikle son aylarda olmakla beraber yaklaşık olarak bir yıldır boş mağazaların olduğunu ve maalesef gün geçtikçe boş mağaza sayısı azalmayıp arttığını söyleyen Hasan Ardıç, “Sadece AVM’lerde değil, benzer durum maalesef Kapalı Çarşı’da da var, İstiklâl Caddesi, Bağdat Caddesi ve Nişantaşı’nda da. Bu durumda sorun daha geniş kapsamlı ve daha genel bir sorun; ticarette, perakendede sorun var demek belki daha doğru bir tespittir. O zaman yapılacak iş bunun nedenlerini saptamak olmalı, konuyu sadece döviz, ya da sadece AVM sayısına veya sadece kiralara bağlamak hem doğru, hem de adil olmaz” dedikten sonra şunları söyledi:
“Artık her şeyin globalleştiği bir dünyada yaşıyoruz; Çin’de olan bir uygulamayı anında Brezilya’da duyabildiğimiz kadar Norveç’te de anında konudan haberdar oluyoruz. Bu durumda tabii ki, FED’in politika faizini 0,25 puan arttırması sadece Japon ekonomisini değil, ABD Doları’nın kullanıldığı tüm ülkeleri anında etkiliyor. ABD Doları’nı kullanmayan da yok zaten. Örneği geliştirmek mümkün, dolayısıyla ulusal makro ekonomik etkileşimimiz globalizmin kapsama alanında.
Hemen kur etkisine bakalım; TL, başta ABD Doları ve Euro olmak üzere hemen hemen bütün konvertible para birimleri karşısında değer kaybetti. Bu ekonomik bir etkileşim değil sadece, işin politik yanı da var, uluslararası ilişkiler bütünü çerçevesinde de değerlendirilebilecek tarafları da var.
Ülkede sürekli bir seçim atmosferinin yaşanması da etkilerden biri tabii. 24 Haziran seçimlerinin tek turda sonuçlanması, en azından 8 Temmuz’da yapılabileceği ilan edilen seçimin iptali ile sonlandı. En azından bir yıl seçim ekonomisi içinde olmayacağız. Artık, erken seçim olmazsa 2019’da mahalli seçimler yapılacak. Seçimler; her ne olursa olsun nihai tüketicinin de perakendecinin de bazı beklentiler edinmesini kolaylaştırıyor. Bu da; bir beklenti, alışverişin yavaşlatılması, giderek azalması vb sonuçları doğuruyor.
Bu durumda, mağazalar kapanıyor, kira pazarlıkları dozajını arttırıyor, ödemeler sekteye uğruyor, eleman tasarrufları başlıyor ve bu sarmal süreklilik kazanıyor.
AVM sayısı, 2018 Temmuz başı itibarıyla ülke genelinde 434, İstanbul’da da 114 olarak geçiyor, tabii son hafta ya da bugün birkaç yeni AVM daha açılmadıysa. Açılmasın demiyoruz, ama tabii ki AVM sayısının sürekli ve hızlı artışı da ekonominin temel kuralı arz-talep dengesinde önemli oynamalara yol açıyor. Bu durum da serbest rekabet koşullarında piyasalarda belirleyici olma rolünün tarafını oluşturuyor, değiştiriyor… Aynı gemideyiz sözleri ve tavizler havada uçuşuyor. Bu da etkenlerden biri…
Perakende de marka sayısında önemli bir artış olmayınca özellikle AVM’lerde kiracı bulma konusunda bazı zorluklar yaşanıyor, böyle devam ederse zorlukların artacağını öngörmek zor değil.
Önceki yıllarda İstanbul’da, ülkenin en şık, en lüks, AVM’lerinde kiralama yapmak için sıra varken şimdi hemen hemen hepsinde az ya da çok, ama çoğalan sayıda boş mağazalar var. Ülkede ekonomik ve siyasal istikrar yeniden sağlandığında, uluslararası ilişkilerimizin yeniden düzelme aşamasına geldiğinde, yerli ve yabancı, özellikle yabancı yatırımcıların ülke ekonomisine yeniden güven duymaları durumunda, turizmin de gelişmesiyle beraber, sektörümüzün de 2005’li yıllardaki başarılı dönemlerine dönülecektir. Bu konuda umudumuz vardır.”
Silk&Cashmere: AVM’ler kiracı bulmakta giderek zorlanacak
Silk&Cashmere Yönetim Kurulu Başkanı, Ayşen Zamanpur, AVM’lerin kiracı bulmakta zorlandığını söyledi. Zamanpur, “Hem de çok zorlanıyorlar. Bu daha da artacak. Büyük isimlere aşırı avantajlı kira sözleşmeleri yaparak diğer markalar da AVM’lere çekilmeye çalışılıyor. Eskiden bizler nerede ne açılıyor kaçırmayalım diye apartta beklerdik. Gerek dünyada e-ticaretin yaygınlaşması ve beton/ çimento fiziksel mağazaların gitgide oransal azalması, gerekse genel ekonomik yavaşlama bu duruma etkin oldu. Kiraların dolar /euro üzerinden olması, bizim gibi tl satarak döviz ödeyen markaların makaslarının açılmasına neden olmuştur ve bu makasın giderek büyümesi kaçınılmazdır. Bu gerçekler hepimizde AVM’lere karşı iştahımızı yok etti. Kısa vadeli düşünen, vizyonel rasyonel bakmayan markalar ve AVM’ler zorlanacaktır. Ve bu sadece ülkemize ait bir durum da değildir. AVM yönetimlerinden bu durumun çok farkında olanlar da var, hala üç gün kirada gecikince ihtar çekmeye yönelecek kadar uzaylı davrananlar da var. Umarım ekonomi dengesini bulacak, perakende gibi lokomotif bir sektörün yara almaması için AVM’ler daha bilinçli davranacaklardır” dedi.
Boyner, ‘Anchor’ mağaza olmanın avantajına sahip
AVM’leri seçerken öncelikle bulunduğu lokasyonun mevcut ve gelecekteki potansiyelini, hitap edeceği müşteri profilini, AVM’nin müşteriye sunacağı marka miksini ve de sosyal imkanlarını (sinema/çocuk oyun alanı/fine dining vs) analiz ettiklerini söyleyen Boyner Büyük Mağazacılık Kurumsal Gelişim ve Outlet Genel Müdür Yardımcısı Filiz Bayrak, “Bunun dışında ulaşım kolaylığı, mağaza metrekaresi ve tavan yüksekliğinin departman mağaza (department store) standartlarına uygunluğu aradığımız diğer özellikler oluyor. AVM’ye çekim sağlayan ‘anchor’ bir mağaza olduğumuz için AVM’ler tarafından öncelikli talep görüyor, tercih ediliyoruz. ‘Anchor’ olma gücümüzden dolayı bütün büyük AVM projelerinin öncelikle paylaşıldığı markalardan biriyiz. Biz de strateji ve hedeflerimize uygun olan lokasyonları, hem müşterilerimizin beklentilerini hem de ticari hedeflerimizi göz önüne alarak değerlendiriyoruz” dedikten sonra şu açıklamada bulundu:
“Beklentilerimizi karşılayacak caddeleri değerlendirebiliriz”
“Son yıllarda alışveriş merkezlerinin sayısının artması ve müşteriler için sosyal ihtiyaçlarına cevap veren mekanlar haline dönüşmesiyle cadde mağazacılık trendinin eskiye oranla düştüğünü söyleyebiliriz. Bununla beraber, departman mağazalar yapısı gereği büyük metrekare ve mümkünse kolay alışveriş imkanı sunacak şekilde çok katlı olmayan yapılara ihtiyaç duyuyor. Caddelerde bu fiziki şartları sağlayan yapılara ulaşmak pek kolay olmuyor ya da düzenlemeye gidilmiş olsa da halen AVM’lerden daha yüksek seviyede olan metrekare fiyatları gündeme geliyor. Şu anda ağırlıklı olarak AVM’lerde faaliyet gösteriyor olsak da önümüzdeki dönemde hem fiziki şartları uygun hem de ticari beklentilerimizi karşılayacak caddeleri değerlendirebiliriz tabii ki.”
AVM lokasyonu ve işletmesi çok önemli
Kiğılı olarak, mağazacılığı çok iyi bildiklerini, pazardaki trendleri, ihtiyaçları tespit ettiklerini söyleyen Kiğılı CEO’su Hilal Suerdem, “Lokasyon seçiminde, işletmesinde yeterince hassas davranmayan AVM’ler perakendecilerin beklentilerini karşılayamayabiliyor. Bunun sonucunda, kar oranlarının istenilen seviyeye taşınmasıyla ilgili sıkıntılar ortaya çıkabiliyor” derken şu açıklamada bulundu:
“AVM’lerde tüketiciler çok sayıda markanın ürünlerini daha kısa sürede inceleyebiliyor, dilediklerince alışverişlerini tamamlıyorlar. Bu da bizler için hem satış anlamında olumlu sonuçlar doğuruyor, hem de rekabeti canlı tutarak sektörümüzün her daim daha iyiye doğru ilerlemesini sağlıyor.
AVM’lerin lokasyon seçimlerinde veya işletmelerinde kimi zaman yeterince titiz davranılmıyor, bu da müşteri trafiğine birebir etki ediyor Müşteri trafiği çekemeyen AVM’ler perakende sektörüne zarar verebiliyor. Yapılan yatırımlar, müşteri trafiği çekilemediği için yetersiz kalabiliyor. Bu hem AVM yatırımcısı hem işletmesi hem de onun içindeki mağazalar için yük oluşturuyor. Bunların üzerine AVM’lerdeki kira giderlerinin artışı eklenmesi perakendeciler için kar oranlarının istenilen seviyelere çıkamamasına neden olabiliyor. Türkiye makro ekonomisindeki gelişmeler de tüketici üzerinden AVM’lere yansıyor. Fakat yatırımcılar ve markalar içinde bulunulan durumu iyi okuyup, ona göre adım atarsa, sorunlara çözüm bulmak imkansız değil.”
Yabancı markaların çıkışı AVM’leri olumsuz etkiliyor
AVM’lerin kiracı bulmakta zorlandığını belirten Suerdem, “AVM yönetimleri ve perakendeciler arasında kiralara yönelik tartışma uzun süredir devam ediyor. 2016 yılında TL’ye geçişe yönelik bir çağrı yapıldı. Pek çok AVM bu şekilde anlaşmalarını güncelledi. Sözleşme şartlarında değişikliğe sıcak bakan ve ortak bir noktada bulaşacağımız AVM yönetimleri olduğu gibi, TL’ye geçişe olumsuz yaklaşanlar da mevcut. Yabancı markaların çekilmesi de AVM’lerde canlılığı olumsuz etkiliyor. Tüm bunların sonucunda sözleşme şartlarında güncelleştirme yapmayan AVM’ler kiracı bulmakta zorlanıyor. Kiğılı olarak ağırlıklı bir şekilde AVM mağazacılığını tercih ediyoruz. Ancak, cadde mağazacılığını da önemsiyor ve çalışmalarımızı her iki mağazacılık türüne yönelik şekillendiriyoruz. Mağazalarımızın yüzde 5’inin cadde mağazası olduğunu söyleyebiliriz” dedi
İnci Deri: AVM’lerde perakendeciler sert hareketler yapabilir
Türkiye’nin 101 yaşındaki en köklü moda markalarından İnci Deri Yönetim Kurulu Başkanı Ali Murat Kızıltaş, “Döviz kurlarındaki artış peraken decileri zorluyor. AVM’lerden biri çıkınca sürü mantığı olmasın diye dirençle karşılaşıyoruz. Bazı yerlerde AVM’lerin cezai şartlarını da üstlenip çıkıyoruz. Çünkü bizim için verimlilik önemli. Kriz reflekslerimiz kuvvetli. AVM’lerin 3’te 1’yle anlaşma sağlana madı. AVM’lerde perakendeciler sert hareketler yapabilir” dedikten sonra şunları söyledi:
“Mağazacılık tarafında verimlilik esas. Bazı mağazaları biz de kapatıyoruz. Verimli olmayan mağazaları eliyoruz. AVM’lerle sözleşmelerimiz olmasına, cezai sorumluluklara rağmen bazı mağazaları kapatıyoruz. Şu dönem verimli olmayan bir mağazayı ayakta tutma konusunda direnilecek bir dönem değil. Türkiye’de AVM’lerde bu sorun son dönemde daha yoğun yaşanıyor. Euro ve Dolar üzerinden kiralar perakendecileri çok olumsuz etkiledi.
Genelde birinin memnun olmadığı AVM’den zaten çoğunluk da memnun olmuyor. Biri çıkınca arkası geliyor. Bunu AVM yatırımcılarının göze almaması gerekir ancak çoğu AVM’de anlaşma sağlana- madı. Tersten mücadele var artık AVM’lerde. Biri çıkmaya çalışınca arkasından sürü mantığı olmasın diye dirençle karşılaşıyoruz. Bizim için önemli olan toplam verimlilik. Biz mağazaya giren 100 kişiden kaç kişiye ürün sattığımıza bakıyoruz. Giren müşteri sayısına bakıyoruz. Ortalamanın altındaki mağazalara bakıyoruz. Ayrıca artık vitrin önünden geçenlere de bakıyoruz. Neden önünden geçip de içeri girmiyorlar? Bunlarla ilgili rakamları da inceliyoruz. Mağazanın lokasyonu, AVM’nin müşteri kitlesi, mağazanın kirası, çalışan personel vs. Hepsini değerlendiriyoruz.
Maliyetler-giderler artıyor, satış fiyatı-ciro artmıyor!
Yeni gelen kurlarla kira giderlerini hesaplamakta zorlanıyorum. Giderler artıyor, satış fiyatı artmıyor. Ciro artmıyor. Ayakkabı satın alma maliyetlerinde artış var. Biz çok ciddi ciro kayıpları yaşamadık daha önceki dönemlerde. Şu dönemde de kampanyalarla müşteri ilgisinin devam etmesini sağlıyoruz. Krizler öyle ya da böyle geçiyor. Kuvvetli markalar bu krize de dayanacaktır.
Anadolu’daki bazı AVM yatırımlarla ilgileniyoruz, çünkü Anadolu illeri için hala AVM yatırımları önemli. Biz Bağdat Caddesi’nden 4 yıl önce çıkmıştık. Kısa süre önce yeniden mağaza açtık. İstiklal Caddesi’ni ise hiç terk etmedik. Bazı şehirlerin en işlek caddelerinde de olmaya devam edeceğiz. AVM’ler konusunda ise çok daha temkinliyiz. AVM’lerin 3’te 1’i kiralarında indirim yapmadı. Cirosu iyi olan yerlerde bile verimlilik yoksa mağaza kapatırım. Cirosu iyi olan ama kira gideri çok yüksek olan bir AVM’den çıktık. Yabancı fonların hakim olduğu AVM’ler direniyor. Bir gerçek var perakendeci çok rahatsız. Artan kurlar ve gelinen nokta rahatsızlık yaratıyor. Anlaşılamayan bazı lokasyonlarda perakendeciler sert hareketler yapabilir. Bağdat Caddesi’nden bir anda herkes çıktı, benzer durumlar AVM’ler için de geçerli olabilir. Kriz reflekslerimiz kuvvetli.”
Koton, cadde mağazalarını tercih ediyor
AVM’nin bulunduğu lokasyonun il-ilçe düzeyinde demografik açıdan yeterliliği, rekabetteki konumu ve marka karması, ulaşılabilirliği, toplam kiralanabilir alan büyüklüğü, kira rayiçleri, benzer lokasyonlardaki Koton performansı ve kanibilizasyon etkisini değerlendirilerek AVM’ye giriş kararı verildiğini söyleyen Koton Satıştan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Ali İleri, “Son yıllarda AVM sayısının artışı sebebiyle yer bulmakta zorlanmıyoruz ancak büyük metrekare ihtiyacımızdan dolayı rekabetin yüksek olduğu AVM’lerde ideal metrekare ve görünürlük, erişilebilirlik açısından doğru mağazayı bulmak biraz zaman alabiliyor. Pazarın büyüklüğüne göre eğer kira rayiçleri, ulaşım ve metrekare imkanları kriterlerimize uyuyorsa cadde mağazacılığını tercih edebiliyoruz” dedi.
Ücret artışının ölçüsü beklenen enflasyon!
Asansör fiyatlandırma ile kampanya!
Efor Çay, Türk çayını dünya ile buluşturuyor
Seluz, PLAT Zirvesi’ne sponsor oldu
Türkiye’de pet sektörü
İki ülkede iki alışveriş (15)
A101 sosyal medyada zirveye yerleşti
HADİ, bankacılığı değiştirmeye geldi
Nebim V3’ün 24.4 Versiyonu yayınlandı
Narkonteks Tekstil, Nebim V3 ile verimliliğini arttırıyor
Kasım ayı üretici market fiyatları
Gıda Perakendecileri Derneği Başkanı Galip Aykaç’tan önemli açıklamalar
Ekim ayı üretici market fiyatları
A101, Müge Anlı ile iş birliğine imza attı
Üretici ile market arasındaki fiyat farkı en fazla yüzde 252,9 ile maydanozda görüldü
-
Barış Parlak6 ay agoTürkiye’de perakende sektörünün fırsat maliyeti: geleceğe yatırım mı, kaynak israfı mı?
-
Ercüment Tunçalp6 ay agoSaadet zinciri gibi carry trade işlemi
-
Ercüment Tunçalp6 ay agoİki ülkede iki alışveriş (14)
-
Firmalardan6 ay agoNebim, Perakende Günleri oturumunda Yves Rocher’i ağırlayacak